西藏自治区国家生态文明高地建设条例
（2021年1月24日西藏自治区第十一届人民代表大会第四次会议通过）
西藏自治区人民代表大会公告
【2021】第2号
第一章 总则
第一条 为了全面贯彻落实新时代党的治藏方略，坚持生态保护第一，建设美丽西藏，把西藏打造成为国家生态文明高地，根据相关法律法规，结合自治区实际，制定本条例。
第二条 自治区行政区域内建设国家生态文明高地活动，适用本条例。
第三条 西藏是青藏高原的主体，是重要的国家生态安全屏障。保护好青藏高原生态事关中华民族生存和长远发展，事关铸牢中华民族共同体意识，事关西藏长治久安和高质量发展，事关全区各族人民的民生福祉。
保护西藏生态环境、建设国家生态文明高地是全社会的共同责任和义务。
第四条 建设国家生态文明高地，应当以习近平生态文明思想为指导，树立绿水青山就是金山银山的理念，尊重自然、顺应自然、保护自然，建设国家生态安全屏障战略地、人与自然和谐共生示范地、绿色发展试验地、自然保护样板地、生态富民先行地，守护好青藏高原的生灵草木、万水千山，实现人与自然和谐共生的现代化，全面建成美丽中国西藏样板。
第五条 建设国家生态文明高地，应当坚持党的领导，坚持以人民为中心，坚持系统观念，坚持节约优先、保护优先、自然恢复为主，以科学规划为统领，以创建国家生态文明建设示范区为载体，以构建生态文明体系为支撑，不断提高生态治理体系和治理能力现代化水平。
第六条 建设国家生态文明高地，实行党委统一领导、人大依法监督、政府统筹推进、部门协调联动、社会协同参与的工作机制。
第二章 生态规划
第七条 自治区人民政府应当编制自治区国家生态文明高地建设规划，明确总体目标、重点任务、实施步骤、保障机制、指标体系、管理规程、责任考核等内容。
第八条 县级以上人民政府编制国民经济和社会发展规划，应当坚持生态保护第一，将生态文明高地建设工作纳入其中，将生态文明建设与经济建设、政治建设、文化建设、社会建设统一部署、统筹实施。
第九条 自治区人民政府及其相关部门应当将自治区国家生态文明高地建设规划与国土空间规划相衔接，修编西藏生态安全屏障保护与建设规划，预留重大基础设施建设廊道和国边防建设空间。制定保护生态环境、发展生态经济、繁荣生态文化等方面的专项规划。
第十条 地（市）、县（区）人民政府应当根据自治区国家生态文明高地建设规划，结合本行政区域的实际情况，制定实施方案。
第三章 生态安全
第十一条 建设国家生态文明高地，应当建立健全以生态系统良性循环和环境风险有效防控为重点的生态安全体系，建立生态环境分区管控体系，划定生态保护红线、环境质量底线、资源利用上线，制定生态环境准入清单，守住自然生态安全边界，确保西藏生态环境良好，建设国家生态安全屏障战略地。
第十二条 自治区人民政府应当统筹推进山水林田湖草沙治理，加强保护与修复，参与实施青藏高原综合科学考察、长江流域生态保护等国家战略，保护好江河、湖泊、冰川、森林、草原、湿地、荒漠等生态系统和生态资源。
第十三条 自治区全面实行河湖长制，划定河湖岸线保护范围，加强水源涵养能力建设，防范和治理水污染，保护江河、湖泊、饮用水水源地等水生态和水安全，守护好亚洲水塔。
第十四条 自治区全面实行林长制，加强森林草原保护与治理，加强森林草原火灾和有害生物防控，保持森林草原生态稳定；落实天然林、公益林保护制度，禁止滥砍滥伐树木，因地制宜推进国土绿化；稳定完善草原承包经营制度，健全基本草原保护制度，落实禁牧休牧和草畜平衡制度，建立退化草原生态修复机制。
第十五条 各级人民政府应当对湿地进行系统性保护，划定保护范围，严格管控湿地用途，修复退化湿地，保持湿地自然特征，改善湿地生态功能。
第十六条 各级人民政府应当建立冰川保护体系，开展冰川和冰缘区动态监测，严格管控冰川周边区域生产经营活动，保持冰川原真风貌。
第十七条 各级人民政府应当加强土壤污染防治，建立土壤污染风险管控制度，防止有毒有害物质污染土壤，治理白色污染和农业面源污染，保护土壤环境。
各级人民政府应当开展盐碱地、沙化土地、荒漠化土地和水土流失重点区域的综合防治，实施封山封沙育林育草、小流域综合治理、有害生物防治等工程，促进生态系统恢复。
第十八条 各级人民政府应当加强固体废物污染防治，对生活垃圾、建筑垃圾，医疗废物等危险废物实行分类收集、无害化处理和综合利用。
第十九条 各级人民政府应当严格管控工业废气排放，加强机动车船废气、沙尘扬尘、生活烟尘等大气污染综合防治，保持大气环境优良。
第二十条 自治区人民政府及其相关部门应当推进建立以国家公园为主体、自然保护区为基础、各类自然公园为补充的自然保护地体系，推动珠穆朗玛峰、羌塘、唐古拉山北部西藏片区等区域纳入国家公园空间布局，推进青藏高原世界自然和文化遗产申遗项目，推动地球第三极国家公园建设。
组织实施自然灾害防治重大工程，实施藏西北羌塘高原荒漠生态保护和修复、藏东南高原生态保护和修复、“两江四河”造林绿化与综合治理、青藏高原矿山生态修复等重点工程，实施极高海拔和自然保护地生态搬迁工程，建设自然保护样板地。
第二十一条 自治区人民政府应当组织开展生物多样性研究与保护工作，开展动植物资源调查研究，保护青藏高原特有珍稀物种和种质、基因资源，防范和治理外来物种入侵。
各级人民政府应当加强对野生动物的保护和疫源疫病监测防控，全面禁止非法野生动物交易，禁止滥食野生动物，完善野生动物肇事损害补偿机制。
第二十二条 自治区人民政府应当推进生态文明大数据平台建设，建立生态文明基础数据库，运用大数据进行分析、管理和监督，建立健全生态安全监测监控体系，完善信息公开制度，实行生态环境统一监管。
第四章 生态经济
第二十三条 建设国家生态文明高地，应当坚持新发展理念，坚持生态优先绿色发展，建立健全以产业生态化和生态产业化为主体的生态经济体系，培育地球第三极区域公共品牌，实现绿色低碳高质量发展，建设绿色发展试验地。
第二十四条 各级人民政府应当推动生态农牧业发展，培育发展特色产业，推动无公害绿色有机农畜产品认证，推行生态循环种养模式。
第二十五条 各级人民政府应当支持各类市场主体开发利用水能、风能、太阳能、地热能等可再生清洁能源，促进能源产业可持续高质量发展，建设国家清洁能源接续基地和清洁可再生能源利用示范区。
第二十六条 各级人民政府应当推动循环经济和清洁生产，禁止引进资源高消耗、能源高消费、污染高排放的产业项目和不符合生态环境保护要求的技术、设备、工艺，支持新型环保建材、装配式建筑等产业发展，鼓励天然饮用水等生态资源开发；推动数字经济和生态经济深度融合，减少资源能源消耗，促进绿色经济发展。
第二十七条 自治区人民政府及其自然资源、生态环境等相关部门应当开展矿产资源勘查和地质调查，在严格保护生态环境前提下开展战略性矿产资源的开发。建立自然保护地矿业权退出机制，严格矿山勘查开发审批制度，提高矿产资源开发利用和保护水平。
各级人民政府应当推进绿色矿山建设，加强矿山生态环境保护和矿山废弃地生态修复。
第二十八条 各级人民政府及其旅游等相关部门应当支持发展高原生态旅游，建设符合生态文明要求的旅游基础设施，倡导低碳环保旅游，推动旅游业生态化。
第二十九条 县级以上人民政府及其发改、文化等相关部门应当发展具有民族特色的生态文化产业，扶持符合生态环境保护要求的民族传统产业。
第三十条 自治区人民政府应当探索建立碳排放权交易制度，积极落实国家碳排放要求，促进实现国家碳达峰、碳中和目标。
第三十一条 各级人民政府应当加快实施以“神圣国土守护者、幸福家园建设者”为主题的乡村振兴战略，改善乡村人居环境，倡导乡村绿色生活，发展乡村生态经济，加快推进农业农村现代化。
第五章 生态文化
第三十二条 建设国家生态文明高地，应当建立健全以生态价值观念为准则的生态文化体系，培育生态文化，传播生态文明理念，提高全民生态文明素养，形成生态文明社会风尚，建设人与自然和谐共生示范地。
第三十三条 培育生态文化应当加强以下内容的学习宣传教育：
（一）习近平新时代中国特色社会主义思想特别是习近平生态文明思想和习近平总书记关于西藏工作的重要论述；
（二）新时代党的治藏方略，特别是“必须坚持生态保护第一，保护好青藏高原生态就是对中华民族生存和发展的最大贡献”；
（三）社会主义核心价值观，中华民族共同体意识，中华优秀传统文化和青藏高原各民族共同生态价值观；
（四）节约资源和保护环境的基本国策，生态文明建设相关法律法规；
（五）生态系统、环境保护、污染防治、公共卫生安全、野生动植物保护、垃圾分类、灾害预防和治理等科学文化知识；
（六）生态文明建设其他相关内容。
第三十四条 自治区人民政府教育主管部门应当将生态文明内容贯穿国民教育全过程，编制具有地方特色的生态文明建设读本、开发制作多媒体视频资料。
公务员教育培训主管部门、各级党校（行政学院）、各类社会培训机构应当将生态文明作为教育培训的重要内容。
第三十五条 县级以上人民政府应当加强生态文化公共设施建设，鼓励支持图书馆、博物馆、群众艺术馆、科技馆和自然保护区、旅游景区等发挥载体作用，宣传生态文明理念和青藏高原生态文化知识。
第三十六条 各级人民政府应当推动高原生态城市建设，城市建筑整体设计应当符合节能环保要求和生态审美观念。
各级人民政府应当加强城乡人居环境综合整治，推进城乡污水、垃圾治理和厕所革命，保护具有民族传统特色的生态村镇，建设绿色城镇、绿色村庄、绿色边境。
第三十七条 培育高原生态文化，应当弘扬中华民族优秀传统生态智慧，传承敬畏自然、尊重生命、和谐共存的生态理念。
鼓励文化部门和文艺工作者创作优秀生态文化产品，传播生态文化。
第三十八条 全社会应当践行绿色生活方式，制止餐饮浪费行为，倡导公众绿色低碳出行，自觉使用绿色低碳产品，提高资源回收意识，履行生活垃圾分类义务。
宗教、民俗活动应当符合绿色生态理念。引导宗教活动方式和消费方式绿色化。
第三十九条 每年8月为自治区生态文明宣传月。
各级人民政府及其相关部门应当组织开展生态文明主题宣传活动，动员全民参与生态文明建设。
第六章 示范创建
第四十条 建设国家生态文明高地，应当加快推进国家生态文明建设示范区创建工作，坚持整体规划、示范引领、有序推进、精准落实。
第四十一条 各级人民政府应当依据国家生态文明建设示范创建标准，组织开展自治区、地（市）、县（区）、乡（镇）、村（居）五级联建联创，高标准创建国家生态文明建设示范区。
第四十二条 各级人民政府负责本行政区域国家生态文明建设示范区创建工作，建立管理监督考评机制。将创建国家生态文明建设示范区纳入领导班子、领导干部评价考核的内容。
第四十三条 各级人民政府建立示范创建监督员制度，邀请人大代表、政协委员和其他方面具有代表性的人士对创建工作进行监督。
第四十四条 自治区人民政府应当对获得国家级和自治区级生态文明建设示范区称号的，给予表彰奖励，在政策、项目、资金等方面予以支持；对有突出贡献的单位和个人，给予表彰奖励。
第七章 社会协同
第四十五条 工会、共青团、妇联、文联、工商联、社科联、科协、佛协、残联、红十字会等社会团体，应当结合各自特点和优势，组织动员社会群体参与国家生态文明高地建设。
第四十六条 高等院校、科研院所、学术团体等教育科研机构应当加强青藏高原生态文明建设和青藏高原气候变化影响与环境变化机理等方面学科学术研究，推进相关科研成果转化运用。
第四十七条 广播、电视、报刊、网络等公共媒体应当加强生态文明建设的宣传和舆论引导，开展公益宣传，为国家生态文明高地建设营造良好舆论氛围。
鼓励引导自媒体宣传生态文化，参与国家生态文明高地建设。
第四十八条 各级国家机关、企事业单位、社会团体等应当实行绿色采购，优先购买和使用节能环保可回收的绿色产品、设备和设施，推行绿色节能办公。
第四十九条 各类企业和个体工商户应当树立生态文明理念，构建企业生态文化，自觉承担保护和改善生态环境的社会责任，将节约资源、保护环境、建设生态文明的要求贯穿生产经营各环节。
第五十条 旅游服务行业和旅游者应当履行环境保护义务和生态文明责任。
第五十一条 村（居）民委员会、社区应当将生态文明建设内容纳入村规民约、居民公约，推动形成节约资源、保护环境的社会风尚和行为规范。
第五十二条 宗教团体、宗教院校、宗教活动场所应当遵循生态环保理念，将生态文明建设内容纳入管理制度。
第八章 保障监督
第五十三条 建设国家生态文明高地，应当建立健全以保护和改善环境质量为核心的目标责任体系，健全突发生态环境事件应急管理和处置机制，全面落实生态文明制度。
第五十四条 县级以上人民政府应当建立国家生态文明高地建设经费投入机制，将生态文明建设经费纳入本级财政预算。建立健全政府引导、市场推进、社会参与的多元投入机制，鼓励综合运用政府和社会资本合作、产业投资基金、环境污染第三方治理等方式，吸引社会资本共同参与国家生态文明高地建设。
第五十五条 自治区人民政府应当建立生态文明建设合作机制，加强与省区市跨区域协作。
第五十六条 自治区人民政府应当完善禁止开发区、限制开发区和重点生态功能区的财政转移支付制度，健全生态岗位补贴政策，建设生态富民先行地；完善森林、草原、湿地生态效益补偿机制，探索建立水生态保护补偿机制，推行大江大河跨区域生态补偿；探索市场化、多元化生态补偿机制。
第五十七条 自治区人民政府应当建立完善环境信用管理制度，鼓励金融机构发展绿色信贷、绿色保险、绿色债券等金融业务，联合惩戒环保领域失信行为。
第五十八条 县级以上人民政府及其相关部门对重大生态工程建设，应当在政策、用地、资金等方面给予支持。
第五十九条 自治区人民政府和相关国家机关应当落实生态环境损害赔偿制度、责任追究制度、生态环境保护督察制度，实行自然资源资产管理离任审计。
第六十条 广播、电视、报刊、网络等公共媒体对国家机关、企事业单位、社会团体等开展国家生态文明高地建设活动进行舆论监督。
国家机关、企事业单位、社会团体等应当自觉接受舆论监督，及时调查、处理、反馈媒体反映的问题。
第六十一条 县级以上人民政府应当每年向本级人民代表大会或其常务委员会报告国家生态文明高地建设工作情况，依法接受监督。
县级以上人民代表大会及其常务委员会应当加强对生态环境法律法规实施情况的监督检查，加强对国家生态文明高地建设工作的监督，检查督促国家生态文明高地建设工作推进落实情况。
第六十二条 人民法院应当完善生态环境审判机制，依法公正审理涉及生态环境领域的案件；检察机关、符合法定条件的社会组织应当依法对破坏生态环境的案件提起公益诉讼，维护生态环境公共利益。
第六十三条 公民、法人和其他社会组织有权依法对国家生态文明高地建设工作提出建议批评，对国家机关及其工作人员在国家生态文明高地建设工作中的违法失职行为提出申诉、控告和检举，对妨碍或者破坏国家生态文明高地建设的违法行为进行制止和举报。
第九章 法律责任
第六十四条 国家机关、公职人员有下列行为之一的，由有关机关责令改正，通报批评；对直接负责的主管人员和其他直接责任人员依法给予处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任：
（一）擅自变更国家生态文明高地建设规划的；
（二）未落实国家生态文明高地建设目标责任的；
（三）应当依法公开生态文明建设信息而未及时公开或者弄虚作假的；
（四）无正当理由不接受监督的；
（五）有玩忽职守、滥用职权、徇私舞弊行为的；
（六）其他违反本条例规定行为的。
第六十五条 因影响或者破坏国家生态文明高地建设造成生态环境损害的，应当依法承担生态环境损害赔偿责任；构成违反治安管理行为的，依法给予治安管理处罚；构成犯罪的，依法追究刑事责任。
第六十六条 违反本条例规定的行为，法律法规已有处罚规定的，从其规定。
第十章 附则
第六十七条 自治区人民政府应当根据本条例制定实施办法。
第六十八条 本条例自2021年5月1日
རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྲོལ་ཡིག
(2021ལོའི་ཟླ་1ཚེས་24ཉིན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པའི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བཞི་པའི་ཐོག་གྲོས་འཆམ་བྱུང་བ)
བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་གྱི་སྤྱི་བསྒྲགས།
[2021]ཡིག་ཨང་2པ།
ལེའུ་དང་པོ། སྤྱིའི་རྩ་དོན།
དོན་ཚན་དང་པོ། དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཨང་དང་པོར་འཇོག་རྒྱུ་དང་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་ཀྱིས་བོད་ལྗོངས་འདི་ཉིད་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་ཞིག་ཏུ་བསྐྲུན་ཆེད་འབྲེལ་ཡོད་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་གཞིར་བཟུང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་དོན་དངོས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ་སྲོལ་ཡིག་འདི་བཟོས་པ་ཡིན།
དོན་ཚན་གཉིས་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་ནང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་བྱེད་སྒོར་སྲོལ་ཡིག་འདི་སྤྱད་ན་འཐུས།
དོན་ཚན་གསུམ་པ། བོད་ལྗོངས་འདི་ནི་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་གཙོ་རྐང་ཞིག་ཡིན་ལ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་སྲུང་བཅད་གལ་ཆེན་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་འཚོ་གནས་དང་ཡུན་རིང་གོང་འཕེལ་འགྲོ་རྒྱུ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོ་འཛུགས་རྒྱུ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ། བོད་ལྗོངས་ཡུན་རིང་བདེ་འཁོད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་གོང་འཕེལ་ཡོང་རྒྱུ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ། ལྗོངས་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཁག་གི་མི་དམངས་ཀྱི་དམངས་འཚོའི་བདེ་རྩ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་བཅས་ཡིན། བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱི་ཐུན་མོང་གི་འགན་འཁྲི་དང་འོས་འགན་ཡིན།
དོན་ཚན་བཞི་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་སྐོར་གྱི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དགོངས་པ་མཛུབ་ཁྲིད་དུ་བྱས་ཏེ་རི་སྔོན་ཆུ་དྭངས་གསེར་དངུལ་རི་ལས་ལྷག་པའི་ལྟ་བ་བཙུགས་ཐོག རང་བྱུང་ལ་བརྩི་འཇོག་དང་། རང་བྱུང་ལ་བསྟུན་པ། རང་བྱུང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་བཅད་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་ཁུལ་དང་། མི་དང་རང་བྱུང་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ། འབྱུང་འཕྲོད་གོང་འཕེལ་གྱི་ཚོད་ལྟ་ཁུལ། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ཁུལ། སྐྱེ་ཁམས་ལ་བརྟེན་ནས་དམངས་ཕྱུག་ཡོང་བ་བྱེད་པའི་སྔོན་སྐྱོད་ཁུལ་བཅས་བསྐྲུན་ནས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྣོད་བཅུད་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱས་ནས་མི་དང་རང་བྱུང་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་མངོན་གྱུར་ཡོང་བ་བྱས་ཏེ་མཛེས་སྡུག་ལྡན་པའི་ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་དཔེ་མཚོན་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བསྐྲུན་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ལྔ་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ངེས་པར་དུ་ཏང་གིས་འགོ་ཁྲིད་བྱེད་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་དང་། མི་དམངས་ལྟེ་བར་འཛིན་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས། མ་ལག་གི་ལྟ་བ་མཐའ་འཁྱོངས། དེ་བཞིན་གྲོན་ཆུང་སྔོན་འཇོག་དང་། སྲུང་སྐྱོབ་སྔོན་འཇོག རང་བྱུང་སླར་གསོ་བཅས་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བཅས་བྱས་ནས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་འཆར་འགོད་བྱེད་རྒྱུས་སྤྱི་འདོམས་བྱེད་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་རྒྱུས་གཞི་རྟེན་བྱེད་པ། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མ་ལག་བསྐྲུན་རྒྱུས་འདེགས་སྐྱོར་བྱེད་པ་བཅས་བྱས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་བཅོས་སྐྱོང་གི་མ་ལག་དང་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་ནུས་དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཆུ་ཚད་ཟམ་མི་ཆད་པར་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་དྲུག་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ཏང་ཨུད་ཀྱིས་གཅིག་གྱུར་འགོ་ཁྲིད་བྱེད་རྒྱུ་དང་། མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱིས་ཁྲིམས་ལྟར་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་རྒྱུ། སྲིད་གཞུང་གིས་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་ཀྱིས་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ། སྡེ་ཚན་ཁག་གིས་མཐུན་སྦྱོར་མཉམ་འགུལ་བྱེད་རྒྱུ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་མཉམ་སྒྲུབ་ཐེ་ཞུགས་བྱེད་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་ལས་ཀའི་ལམ་སྲོལ་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས།
ལེའུ་གཉིས་པ། སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འཆར་འགོད།
དོན་ཚན་བདུན་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་འཆར་འགོད་བཟོས་ནས་སྤྱིའི་དམིགས་ཚད་དང་། གཙོ་གནད་ལས་འགན། ལག་བསྟར་གྱི་གོ་རིམ། འགན་སྲུང་ལམ་སྲོལ། དམིགས་ཚད་མ་ལག དོ་དམ་སྒྲིག་སྲོལ། འགན་འཁྲི་ཞིབ་དཔྱད་སོགས་ཀྱི་ནང་དོན་ཁ་གསལ་བཟོ་དགོས།
དོན་ཚན་བརྒྱད་པ། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱལ་དམངས་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཕྱོགས་ཀྱི་འཆར་འགོད་བཟོ་སྐབས། ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཨང་དང་པོར་འཇོག་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་ཀྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་ལས་དོན་དེ་འཆར་འགོད་ནང་འཇུག་དགོས་ཤིང་། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་དཔལ་འབྱོར་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ཆབ་སྲིད་ལེགས་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུ། རིག་གནས་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ། སྤྱི་ཚོགས་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུ་བཅས་དང་གཅིག་གྱུར་བཀོད་སྒྲིག་དང་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་ཀྱིས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་དགུ་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་དེའི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་འཆར་འགོད་དང་རྒྱལ་ཁོངས་བར་སྟོངས་འཆར་འགོད་ཕན་ཚུན་སྦྲེལ་མཐུད་བྱེད་དགོས་པ་དང་། བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་སྲུང་བཅད་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུའི་འཆར་འགོད་བཟོ་སྒྲིག་བྱེད་དགོས་པ། གལ་ཆེའི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་བར་ཁྱམས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཐའ་སྲུང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་བར་སྟོངས་སྔོན་འཇོག་བྱེད་དགོས། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ། སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་དར་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ་སོགས་ཐད་ཀྱི་ཆེད་དམིགས་འཆར་འགོད་བཟོ་དགོས།
དོན་ཚན་བཅུ་པ། ས་གནས(གྲོང་ཁྱེར)དང་རྫོང(ཆུད)མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་འཆར་འགོད་ལ་གཞིགས་ཏེ་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་དེ་གའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཇུས་གཞི་བཟོ་དགོས།
ལེའུ་གསུམ་པ། སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས།
དོན་ཚན་བཅུ་གཅིག་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་གི་ལེགས་ལམ་བཟང་འཁོར་དང་ཁོར་ཡུག་གི་ཉེན་ཁ་སྔོན་འགོག་དང་ཚོད་འཛིན་ནུས་ལྡན་བྱེད་རྒྱུ་གཙོ་གནད་དུ་བཟུང་བའི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་ཚགས་ཚུད་དུ་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཁུལ་དབྱེ་དོ་དམ་དང་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་མ་ལག་བཙུགས་ཏེ་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དམར་ཐིག་དང་། ཁོར་ཡུག་སྤུས་ཚད་ཀྱི་མཐའ་ཚད། ཐོན་ཁུངས་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་ཚད་བཀག་བཅས་དབྱེ་མཚམས་བཅད་ནས། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་འཇུག་འཁྲོལ་གསལ་ཐོ་བཟོ་བ་དང་། རང་བྱུང་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ས་མཚམས་སྲུང་བ། བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་བཟང་འཁྱོངས་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བཅས་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་སྲུང་བཅད་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་ཁུལ་སྐྲུན་དགོས།
དོན་ཚན་བཅུ་གཉིས་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རི་ཆུ་ནགས་གསུམ་དང་། ས་ཞིང་། མཚེའུ། རྩྭ་ཐང་། བྱེ་འགྱུར་བཅས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུར་གཅིག་གྱུར་འཆར་འགོད་ཀྱིས་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཉམས་གསོ་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་དང་། འབྲི་ཆུ་རྒྱུག་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འཐབ་ཇུས་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་ནང་ཞུགས་ཏེ་གཙང་པོ་དང་། མཚེའུ། འཁྱགས་རོམ། ནགས་ཚལ། རྩྭ་ཐང་། འདམ་ར། ཐང་རྒོད་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ཁུངས་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་ཆུ་དཔོན་དང་མཚེའུ་དཔོན་གྱི་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་གཙང་པོ་དང་མཚེའུ་ཡི་འགྲམ་རྒྱུད་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཁོངས་དབྱེ་མཚམས་བཅད་ནས་ཆུ་ཁུངས་འདུས་ཚད་ཀྱི་ནུས་པ་འཛུགས་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། ཆུའི་བཙོག་སྐྱོན་སྔོན་འགོག་དང་བཅོས་སྐྱོང་བྱས་ཏེ་གཙང་པོ་དང་། མཚེའུ། འཐུང་ཆུའི་ཆུ་ཁུངས་སོགས་ཆུའི་སྐྱེ་ཁམས་དང་ཆུའི་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་ནས་ཨེ་ཤེ་ཡའི་ཆུ་སྤེ་སྲུང་སྐྱོང་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་བཅུ་བཞི་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱིས་ནགས་དཔོན་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་མེ་སྐྱོན་དང་གནོད་ལྡན་སྐྱེ་དངོས་སྔོན་འགོག་ཚོད་འཛིན་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་ནགས་ཚལ་དང་རྩྭ་ཐང་གི་སྐྱེ་ཁམས་བརྟན་འཁྱོངས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས། རང་བྱུང་ནགས་ཚལ་དང་སྤྱི་ཕན་ནགས་ཚལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་ཤིང་སྣ་གང་བྱུང་དུ་གཅོད་རིགས་གཏན་འགོག་བྱེད་པ་དང་། ཡུལ་བབ་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁམས་སྔོ་ལྗང་ཅན་དུ་འགྱུར་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས། རྩྭ་ཐང་འགན་གཙང་ལེན་པའི་གཉེར་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་བརྟན་པོའི་ངང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་། གཞི་རྩའི་རྩྭ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ལམ་ལུགས་ཚགས་ཚུད་དུ་གཏོང་བ། རྩྭ་ཁ་བཀག་པ་དང་རྩྭ་ར་བསྙལ་བ། དེ་བཞིན་རྩྭ་ཕྱུགས་དོ་མཉམ་ཡོང་བའི་ལམ་ལུགས་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པ་བཅས་བྱས་ནས་རྩྭ་ཐང་ཞན་འགྱུར་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཉམས་གསོའི་ལམ་སྲོལ་འཛུགས་དགོས།
དོན་ཚན་བཅོ་ལྔ་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་འདམ་རར་བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་ཏེ། སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཁོངས་དབྱེ་མཚམས་བཅད་ནས་འདམ་རའི་སྤྱོད་སྒོར་དོ་དམ་དང་ཚོད་འཛིན་ནན་པོ་དང་། ཞན་འགྱུར་འདམ་ར་ཉམས་གསོ། འདམ་རའི་རང་བྱུང་ཁྱད་ཆོས་རྒྱུན་འཁྱོངས་བཅས་བྱས་ནས་འདམ་རའི་སྐྱེ་ཁམས་ནུས་པ་ལེགས་སུ་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་བཅུ་དྲུག་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་འཁྱགས་རོམ་གྱི་སྲུང་སྐྱོབ་མ་ལག་བཙུགས་ནས་འཁྱགས་རོམ་དང་འཁྱགས་མཐའི་ཁུལ་ལ་འགྱུར་ལྡན་གྱི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་དང་། འཁྱགས་རོམ་གྱི་མཐའ་སྐོར་ཁུལ་ཁོངས་སུ་ཐོན་སྐྱེད་དང་གཉེར་སྐྱོང་བྱེད་རིགས་ཚོད་འཛིན་ནན་པོ་བྱས་ཏེ། འཁྱགས་རོམ་གྱི་སྔར་ཡོད་རྣམ་པ་བརྟན་གནས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་ས་རྒྱུའི་བཙོག་སྐྱོན་འགོག་བཅོས་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། ས་རྒྱུའི་བཙོག་སྐྱོན་གྱི་ཉེན་ཁར་དོ་དམ་དང་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་བཙུགས་ནས་དུག་ལྡན་གནོད་ལྡན་གྱི་དངོས་པོས་ས་རྒྱུར་བཙོག་སྐྱོན་བཟོས་རིགས་སྔོན་འགོག་དང་། འགྱིགས་སྙིགས་ཀྱི་བཙོག་སྐྱོན་དང་ཞིང་ལས་ཀྱི་ཁ་གཏིང་གཉིས་ཀྱི་བཙོག་སྐྱོན་གཙང་བཅོས་བྱས་ནས་ས་རྒྱུའི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་བ་ཚྭའི་ས་ཆ་དང་། བྱེ་འགྱུར་ས་ཆ། ཐང་རྒོད་དུ་འགྱུར་བའི་ས་ཆ། ས་ཆུ་ཤོར་བའི་གཙོ་གནད་ཁུལ་ཁོངས་བཅས་ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་བྱས་ཏེ། རི་རྒྱ་བསྡམས་ནས་བྱེ་འགོག་ནགས་གསོ་རྩྭ་འདེབས་དང་། འབབ་རྒྱུད་ཆུང་གྲས་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་། གནོད་ལྡན་སྐྱེ་དངོས་འགོག་བཅོས་སོགས་ཀྱི་ལས་གྲྭ་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ་སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་སླར་གསོ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་བཅོ་བརྒྱད་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྲ་གཟུགས་ཟོག་རོའི་བཙོག་སྐྱོན་འགོག་བཅོས་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་དང་། ཨར་སྐྲུན་གྱི་གད་སྙིགས། སྨན་བཅོས་ཀྱི་སྙིགས་རོ་སོགས་ཉེན་ཆེའི་སྙིགས་རོར་རིགས་དབྱེ་བསྡུ་རུབ་བྱེད་པ་དང་། གནོད་མེད་ཅན་གྱི་གཙང་སེལ་བཟོ་བ། དེ་བཞིན་ཕྱོགས་བསྡུས་བེད་སྤྱོད་བཅས་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་བཅུ་དགུ་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་བཟོ་ལས་ཀྱི་རླངས་རོ་འབུད་གཏོང་བྱེད་པར་ལྟ་སྡོམ་ནན་པོ་བྱས་ནས་འཕྲུལ་སྒུལ་འཁོར་རིགས་དང་གྲུ་གཟིངས་ཀྱི་རླངས་རོ་དང་། བྱེ་རྡུལ་དང་ཐལ་རྡུལ། འཚོ་བའི་དུ་རྡུལ་སོགས་རླུངས་ཁམས་ཆེ་མོའི་བཙོག་སྐྱོན་ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་འགོག་བཅོས་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ། རླུང་ཁམས་ཆེ་མོའི་ཁོར་ཡུག་བཟང་འཁྱོངས་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་དེའི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གིས་གཙོ་རྐང་བྱེད་པ་དང་། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་གྱིས་རྨང་གཞི་བྱེད་པ། རིགས་ཁག་གི་རང་བྱུང་སྤྱི་གླིང་གིས་ཁ་སྐོང་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་གྱི་མ་ལག་བསྐྲུན་རྒྱུ་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་བ་དང་། ཇོ་མོ་གླང་མ་དང་། བྱང་ཐང་། གདང་ལའི་བྱང་རྒྱུད་བོད་ཀྱི་ཁོངས་སོགས་ཀྱི་ཁུལ་ཁོངས་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་གི་བར་སྟོངས་ཁྱབ་བཀོད་ནང་འཇུག་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་འཛམ་གླིང་རང་བྱུང་དང་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་དེ་ཤུལ་བཞག་རྣམ་གྲངས་ཁོངས་སུ་འཇུག་རེ་ཞུ་རྒྱུར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་བ། ས་གོ་ལའི་གླིང་སྣེ་གསུམ་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སྤྱི་གླིང་བསྐྲུན་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་བཅས་བྱེད་དགོས།
རང་བྱུང་གནོད་འཚེ་འགོག་བཅོས་བྱེད་རྒྱུའི་གལ་ཆེའི་ལས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་ནུབ་བྱང་གི་བྱང་ཐང་ས་མཐོའི་ཐང་རྒོད་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཉམས་གསོ་དང་། བོད་ཤར་ལྷོའི་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཉམས་གསོ།“ཆུ་བོ་གཉིས་དང་གཙང་པོ་བཞིའི”ནགས་བཟོ་སྔོ་སྒྱུར་དང་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་། མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་གཏེར་རིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཉམས་གསོ་སོགས་ཀྱི་གཙོ་གནད་ལས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ། ས་ཁད་ཤིན་ཏུ་མཐོ་བ་དང་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་གནས་སྤོས་ལས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ་བཅས་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ཏེ་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་གྱི་དཔེ་མཚོན་ཁུལ་སྐྲུན་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་གཅིག་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་སྣ་མང་རང་བཞིན་ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ལས་དོན་སྤེལ་བ་དང་། སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་གི་ཐོན་ཁུངས་ལ་བརྟག་དཔྱད་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུ་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་མཚོ་བོད་ས་མཐོར་དམིགས་བསལ་དུ་ཡོད་པའི་རྩ་ཆེའི་སྐྱེ་དངོས་ཀྱི་རིགས་དང་སོན་རྒྱུ་དང་། རྒྱུད་གྲུབ་ཐོན་ཁུངས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་ཏེ། ཕྱིའི་སྐྱེ་དངོས་རིགས་ཀྱི་ནང་འཛུལ་གནོད་སྐྱེལ་ལ་འགོག་ཟོན་དང་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་དགོས། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་བདག་མེད་སྲོག་ཆགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རིམས་ནད་འབྱུང་ཁུངས་དང་རིམས་ནད་ལ་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དང་སྔོན་འགོག་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་ཁྲིམས་འགལ་གྱིས་བདག་མེད་སྲོག་ཆགས་ཉོ་འཚོང་བྱེད་རིགས་དང་བདག་མེད་སྲོག་ཆགས་གང་བྱུང་དུ་ཟ་རིགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་བཀག་འགོག་གིས་བདག་མེད་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་གནོད་གུན་གསབ་ལམ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་གཉིས་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་གཞི་གྲངས་ཆེ་མོའི་ལས་སྟེགས་བསྐྲུན་རྒྱུར་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་ཐོག སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་རྨང་གཞིའི་གཞི་གྲངས་ཐོ་མཛོད་བཙུགས་ནས་གཞི་གྲངས་ཆེ་མོ་སྤྱད་དེ་དབྱེ་ཞིབ་དང་། དོ་དམ། ལྟ་སྐུལ་བཅས་བྱེད་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ལྟ་ཞིབ་ཚད་ལེན་དང་ལྟ་འདོམས་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་ཚགས་ཚུད་དུ་གཏོང་བ། ཆ་འཕྲིན་སྤྱི་བསྒྲགས་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཅིག་གྱུར་གྱིས་ལྟ་སྡོམ་བྱེད་དགོས།
ལེའུ་བཞི་པ། སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་འབྱོར།
དོན་ཚན་ཉེར་གསུམ་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ངེས་པར་དུ་གོང་འཕེལ་གྱི་བསམ་གཞི་གསར་པ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱེད་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་སྔོན་འཇོག་གི་འབྱུང་འཕྲོད་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་ཐོན་ལས་སྐྱེ་ཁམས་ཅན་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ལས་ཅན་དུ་འགྱུར་རྒྱུ་གཙོ་རྐང་དུ་བྱེད་པའི་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་ཚགས་ཚུད་དུ་བཏང་ཐོག ས་གོ་ལའི་གླིང་སྣེ་གསུམ་པའི་ཁུལ་ཁོངས་ཀྱི་སྤྱི་པའི་གྲགས་རྟགས་འཛུགས་སྐྱོང་བྱས་ཁར། འབྱུང་འཕྲོད་དང་། ཐཱན་ཉུང་། སྤུས་ཚད་མཐོ་བ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བ་བྱས་ནས། འབྱུང་འཕྲོད་གོང་འཕེལ་གྱི་ཚོད་ལྟའི་ཁུལ་ཞིག་སྐྲུན་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་བཞི་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ལ་བརྟེན་ནས་ཞིང་འབྲོག་ལས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ་དང་ཁྱད་ལྡན་ཐོན་ལས་སྐྱོང་སྤེལ་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་དང་། སྤྱི་གནོད་མེད་ཅིང་འབྱུང་འཕྲོད་ལྡན་པའི་སྐྱེ་ལྡན་ཞིང་ཕྱུགས་ཐོན་རྫས་ཁས་ལེན་དཔང་འདོན་བྱེད་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་རྒྱུན་འཁོར་འདེབས་གསོ་བྱེད་སྟངས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་ལྔ་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རིགས་ཁག་གི་ཁྲོམ་རའི་བྱེད་པོས་ཆུ་ནུས་དང་། རླུང་ནུས། ཉི་ནུས། ས་འོག་ཚ་ནུས་སོགས་བསྐྱར་སྐྱེད་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ་གསར་སྤེལ་དང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ནས་ནུས་རྒྱུའི་ཐོན་ལས་རྒྱུན་མཐུད་དང་སྤུས་ཚད་མཐོ་བའི་ངང་གོང་འཕེལ་འགྲོ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མའི་རྒྱུན་མཐུད་རྟེན་གཞི་དང་བསྐྱར་སྐྱེད་ནུས་རྒྱུ་གཙང་མ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་སྐྲུན་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་དྲུག་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱུན་འཁོར་དཔལ་འབྱོར་དང་གཙང་ལྡན་ཐོན་སྐྱེད་ལ་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་ནས་ཐོན་ཁུངས་ཟད་གྲོན་ཆེ་བ་དང་། ནུས་རྒྱུ་འཛད་སྤྱོད་ཆེ་བ། བཙོག་སྐྱོན་གཏོང་འབུད་ཆེ་བ་བཅས་ཀྱི་ཐོན་ལས་རྣམ་གྲངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བླང་བྱ་དང་མི་འཚམ་པའི་ལག་རྩལ་དང་། སྒྲིག་ཆས། བཟོ་རྩལ་བཅས་ནང་འདྲེན་བྱེད་རྒྱུར་བཀག་འགོག་བྱས་ནས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཨར་སྐྲུན་རྒྱུ་ཆ་གསར་པ་དང་། སྒྲིག་བཀོད་རྣམ་པའི་ཨར་སྐྲུན་སོགས་ཀྱི་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཐོག རང་བྱུང་འཐུང་ཆུ་སོགས་སྐྱེ་ཁམས་ཐོན་ཁུངས་གསར་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུར་སྐུལ་མ་གཏོང་དགོས། གྲངས་འཛིན་དཔལ་འབྱོར་དང་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་འབྱོར་མཉམ་འདྲེས་ཟབ་མོ་ཡོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་སྟེ་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ནུས་རྒྱུའི་ཟད་གྲོན་ཆུང་དུ་བཏང་ནས་འབྱུང་འཕྲོད་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་བདུན་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་དེའི་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་གཏེར་ཁའི་ཐོན་ཁུངས་རྩད་ཞིབ་དང་ས་གཤིས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཏེ། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ནན་པོ་བྱས་པའི་སྔོན་འགྲོའི་འོག་འཐབ་ཇུས་རང་བཞིན་གྱི་གཏེར་ཁའི་ཐོན་ཁུངས་གསར་སྤེལ་བྱེད་དགོས། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ་གྱི་གཏེར་ལས་དབང་ཆ་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་ལམ་འཛུགས་པ་དང་། གཏེར་རི་རྩད་ཞིབ་དང་གསར་སྤེལ་བྱེད་པའི་ཞིབ་མཆན་འགོད་ལམ་ནན་པོ་བཟོས་ནས་གཏེར་ཁའི་ཐོན་ཁུངས་གསར་སྤེལ་བེད་སྤྱོད་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཆུ་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་དགོས། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་འབྱུང་འཕྲོད་ལྡན་པའི་གཏེར་རི་གཏོད་རྒྱུར་སྐུལ་སྤེལ་བཏང་སྟེ། གཏེར་རིའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་གཏེར་རིའི་བེད་མེད་དུ་བཞག་པའི་ས་ཆའི་སྐྱེ་ཁམས་ཉམས་གསོ་བྱེད་རྒྱུར་ཤུཌ་སྣོན་རྒྱག་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་བརྒྱད་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་དེའི་ཡུལ་སྐོར་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་ཡུལ་སྐོར་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་བླང་བྱ་དང་འཚམ་པའི་ཡུལ་སྐོར་གྱི་རྨང་གཞིའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་པ་དང་ཐཱན་ཉུང་གི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཡུལ་སྐོར་དར་སྤེལ་བཏང་སྟེ་ཡུལ་སྐོར་ལས་རིགས་སྐྱེ་ཁམས་ཅན་དུ་འགྱུར་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་པ། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་དེའི་འཕེལ་བསྒྱུར་དང་རིག་གནས་སོགས་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་ཐོན་ལས་གོང་འཕེལ་བཏང་སྟེ། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བླང་བྱ་དང་འཚམ་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཐོན་ལས་ལ་རོགས་སྐྱོར་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་སུམ་ཅུ་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་ཐཱན་འབུད་གཏོང་དབང་ཉོ་ཚོང་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་འཛུགས་རྒྱུ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཐཱན་འབུད་གཏོང་གི་བླང་བྱ་དོན་འཁྱོལ་ཧུར་ཐག་བྱས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཐཱན་འབུད་ཚད་བཀག་མཐོ་ཤོས་དང་ཐཱན་ཚད་སྙོམས་སྦྱོར་གྱི་དམིགས་ཚད་མངོན་གྱུར་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་སོ་གཅིག་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ“བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁོངས་སྲུང་མཁན་ཞིག་དང་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པའི་ཁྱིམ་གཞིས་སྐྲུན་མཁན་ཞིག”བྱེད་རྒྱུ་གཙོ་དོན་དུ་བཟུང་བའི་གྲོང་གསེབ་དར་རྒྱས་གཏོང་བའི་འཐབ་ཇུས་གང་མགྱོགས་ལག་བསྟར་བྱས་ཏེ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མིའི་འཚོ་སྡོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ལེགས་སུ་གཏོང་བ་དང་། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་འབྱུང་འཕྲོད་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་དར་སྤེལ་གཏོང་བ། གྲོང་གསེབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ནས་ཞིང་ལས་དང་གྲོང་གསེབ་དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་རྒྱུར་སྐུལ་སྤེལ་ཇེ་མགྱོགས་སུ་གཏོང་དགོས།
ལེའུ་ལྔ་པ། སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས། དོན་ཚན་སོ་གཉིས་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་རིན་ཐང་ལྟ་བ་དེ་ཚད་གཞིར་འཛིན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་ཀྱི་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་ཚགས་ཚུད་དུ་བཏང་སྟེ། སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་སྐྱོང་སྤེལ་བྱེད་པ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་འདུ་ཤེས་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་བ། དམངས་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་བྱང་ཚད་མཐོ་རུ་གཏོང་བ་བཅས་བྱས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དར་སྲོལ་ཞིག་ཆགས་པར་བྱས་ཏེ་མི་དང་རང་བྱུང་ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་ཡོང་བའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་སྐྲུན་དགོས།
དོན་ཚན་སོ་གསུམ་པ། སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་སྐྱོང་སྤེལ་བྱེད་པར་ངེས་པར་དུ་གཤམ་གསལ་གྱི་ནང་དོན་སློབ་སྦྱོང་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་པ་དང་། སློབ་གསོ་གཏོང་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས་པ་སྟེ།
(གཅིག) ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དུས་རབས་གསར་པའི་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་སྐོར་གྱི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དགོངས་པ་དང་བོད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་གལ་ཆེའི་རྒྱས་བཤད་དང་།
(གཉིས) དུས་རབས་གསར་པའི་ཏང་གི་བོད་སྐྱོང་མཛད་ཇུས་དང་། ལྷག་པར་དུ“སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཨང་དང་པོར་འཇོག་རྒྱུ་ངེས་པར་དུ་མཐའ་འཁྱོངས་ཀྱིས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཡག་པོ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ནི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་འཚོ་གནས་དང་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་ཕུལ་བའི་ལེགས་སྐྱེས་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པ”
(གསུམ) སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟེ་བའི་རིན་ཐང་ལྟ་བ་དང་། ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གཅིག་མཐུན་ཚོགས་པའི་འདུ་ཤེས། ཀྲུང་ཧྭའི་ཕུལ་བྱུང་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས། དེ་བཞིན་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་མི་རིགས་ཁག་ཐུན་མོང་གི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་རིན་ཐང་ལྟ་བ།
(བཞི) ཐོན་ཁུངས་གྲོན་ཆུང་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་གཞི་རྩའི་རྒྱལ་ཇུས་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུའི་འབྲེལ་ཡོད་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ།
(ལྔ) སྐྱེ་ཁམས་མ་ལག་དང་། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ། བཙོག་སྐྱོན་འགོག་བཅོས། སྤྱི་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་འཇགས། བདག་མེད་སྲོག་ཆགས་དང་རྩི་ཤིང་སྲུང་སྐྱོབ། གད་སྙིགས་རིགས་དབྱེ། གནོད་འཚེ་སྔོན་འགོག་དང་བཅོས་སྐྱོང་སོགས་ཀྱི་ཚན་རིག་རིག་གནས་ཤེས་བྱ།
(དྲུག) སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུའི་ཐད་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་ནང་དོན་གཞན་དག་བཅས་སོ།
དོན་ཚན་སོ་བཞི་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་སློབ་གསོའི་གཙོ་འགན་སྡེ་ཚན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་ནང་དོན་དེ་རྒྱལ་དམངས་སློབ་གསོའི་བརྒྱུད་རིམ་ཧྲིལ་པོར་ཁྱབ་པ་བྱས་ཏེ་ས་གནས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་ལྟ་དེབ་བཟོ་བ་དང་སྣ་མང་སྨྱན་སྦྱོར་གྱི་བརྙན་འཕྲིན་དཔྱད་ཡིག་གསར་སྤེལ་བཟོ་སྒྲིག་བྱེད་དགོས། གཞུང་ལས་པའི་སློབ་གསོ་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོས་མཁན་གཙོ་འགན་སྡེ་ཚན་དང་། རིམ་ཁག་ཏང་སློབ(སྲིད་འཛིན་སློབ་གླིང)རིགས་ཁག་གི་སྤྱི་ཚོགས་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོས་མཁན་ལས་ཁུངས་བཅས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དེ་ཉིད་སློབ་གསོ་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲོས་པའི་ནང་དོན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་བརྩི་དགོས།
དོན་ཚན་སོ་ལྔ་པ། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་ཀྱི་སྤྱི་པའི་སྒྲིག་བཀོད་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་དཔེ་མཛོད་ཁང་དང་། རྟེན་རྫས་བཤམས་མཛོད་ཁང་། མང་ཚོགས་སྒྱུ་རྩལ་ཁང་། ཚན་རྩལ་ཁང་། རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁུལ། ཡུལ་སྐོར་གནས་ལྗོངས་ཁུལ་སོགས་ཀྱིས་གཞི་རྟེན་བྱེད་པའི་ནུས་པ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པར་སྐུལ་མ་གཏོང་བ་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཏེ། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་འདུ་ཤེས་དང་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་སོ་དྲུག་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་གྲོང་ཁྱེར་བསྐྲུན་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས་པ་དང་། གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཨར་སྐྲུན་ཧྲིལ་པོར་ཇུས་འགོད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ངེས་པར་དུ་ནུས་རྒྱུ་བསྲི་ཚགས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པའི་བླང་བྱ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་མཛེས་དཔྱད་ལྟ་བ་དང་འཚམ་པ་བྱེད་དགོས།
རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མིའི་འཚོ་སྡོད་ཁོར་ཡུག་ལ་ཕྱོགས་བསྡུས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་སྟེ་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་གསེབ་ཀྱི་བཙོག་ཆུ་དང་གད་སྙིགས་གཙང་སེལ་བཟོ་རྒྱུ་དང་། གསང་སྤྱོད་གསར་བརྗེ་བྱེད་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་བཏང་ཐོག མི་རིགས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་གྲོང་ཚོ་གྲོང་རྡལ་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་ཏེ་འབྱུང་འཕྲོད་གྲོང་རྡལ་དང་། འབྱུང་འཕྲོད་གྲོང་སྡེ། འབྱུང་འཕྲོད་མཐའ་མཚམས་བཅས་སྐྲུན་དགོས།
དོན་ཚན་སོ་བདུན་པ། ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་སྐྱོང་སྤེལ་བྱེད་པར་ངེས་པར་དུ་ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་ཀྱི་ཕུལ་བྱུང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་བློ་རིག་དར་སྤེལ་གཏོང་བ་དང་། རང་བྱུང་ལ་གུས་ཞུམ་དང་། ཚེ་སྲོག་ལ་བརྩི་འཇོག ཞི་མཐུན་མཉམ་གནས་བཅས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་དགོས།
རིག་གནས་སྡེ་ཚན་དང་རིག་རྩལ་ལས་དོན་པས་ཕུལ་བྱུང་གི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་བརྩམ་བྱ་གསར་རྩོམ་དང་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་བརྒྱུད་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུར་སྐུལ་མ་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་སོ་བརྒྱད་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཡོངས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་འབྱུང་འཕྲོད་ཀྱི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་སྟངས་ལག་ལེན་བྱེད་པ་དང་། བཟའ་བཏུང་འཕྲོ་བརླག་གཏོང་བའི་བྱེད་སྤྱོད་བཀག་འགོག་བྱེད་པ། སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་འབྱུང་འཕྲོད་ཐཱན་ཉུང་གི་ཕྱིར་སྐྱོད་བྱེད་རྒྱུ་དར་སྤེལ་གཏོང་བ། རང་རྟོགས་ངང་འབྱུང་འཕྲོད་ཐཱན་ཉུང་གི་ཐོན་རྫས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པ། ཐོན་ཁུངས་ཚུར་བསྡུའི་འདུ་ཤེས་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ། འཚོ་བའི་གད་སྙིགས་རིགས་དབྱེའི་འོས་འགན་སྒྲུབ་པ་བཅས་བྱེད་དགོས། ཆོས་ལུགས་དང་དམངས་སྲོལ་བྱེད་སྒོ་དེ་ངེས་པར་དུ་འབྱུང་འཕྲོད་སྐྱེ་ཁམས་ཀྱི་འདུ་ཤེས་དང་འཚམ་མཐུན་ཡོང་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་དགོས། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་སྟངས་དང་འཛད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་འབྱུང་འཕྲོད་ཅན་དུ་འགྱུར་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་སོ་དགུ་པ། ལོ་རེའི་ཟླ་བ་8པ་ནི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཟླ་བ་ཡིན།
རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་དེའི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོའི་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་རྒྱུ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དམངས་ཡོངས་སྐུལ་སློང་བྱས་ཏེ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་ནང་ཞུགས་དགོས།
ལེའུ་དྲུག་པ། དཔེ་སྟོན་འཛུགས་གཏོད།
དོན་ཚན་བཞི་བཅུ་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་པའི་ལས་དོན་ལ་སྐུལ་འདེད་ཇེ་མགྱོགས་སུ་བཏང་སྟེ་སྤྱི་ཡོངས་འཆར་འགོད་དང་། དཔེ་སྟོན་སྣེ་ཁྲིད། རིམ་ལྡན་སྐུལ་སྤེལ། གནད་འཕིགས་དོན་འཁྱོལ་བཅས་བྱེད་རྒྱུ་མཐའ་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ཞེ་གཅིག་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་དཔེ་སྟོན་འཛུགས་གཏོད་ཀྱི་ཚད་གཞིར་གཞིགས་ནས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་། ས་གནས(གྲོང་ཁྱེར) རྫོང(ཆུད) ཤང(གྲོང་རྡལ) གྲོང་ཚོ(གྲོང་ལྷན)བཅས་རིམ་པ་ལྔས་མཉམ་སྐྲུན་མཉམ་གཏོད་བྱེད་རྒྱུ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་ཚད་གཞི་མཐོ་པོས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ཞེ་གཉིས་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་དེ་གའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་པའི་ལས་ཀའི་འགན་འཁུར་ནས་དོ་དམ་དང་། ལྟ་སྐུལ། དཔྱད་གདེང་བཅས་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་འཛུགས་དགོས། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་འཛུགས་གཏོད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་འགོ་ཁྲིད་ཚན་ཁག་དང་འགོ་ཁྲིད་ལས་བྱེད་པར་དཔྱད་གདེང་དང་ཞིབ་དཔྱད་བྱེད་པའི་ནང་དོན་ཁོངས་སུ་འཇུག་དགོས།
དོན་ཚན་ཞེ་གསུམ་པ། རིམ་ཁག་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་དཔེ་སྟོན་འཛུགས་གཏོད་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་པའི་ལམ་ལུགས་བཟོས་ཏེ་མི་དམངས་འཐུས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་དང་། སྲིད་གྲོས་ཀྱི་ཨུ་ཡོན། དེ་བཞིན་ཕྱོགས་གཞན་ཐད་ཀྱི་འཐུས་ཚབ་རང་བཞིན་གྱི་མི་སྣ་བཅས་གདན་ཞུས་བྱས་ཏེ་འཛུགས་གཏོད་ལས་དོན་ལ་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ཞེ་བཞི་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པ་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་རིམ་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་དཔེ་སྟོན་ཁུལ་གྱི་མཚན་སྙན་ཐོབ་མཁན་ལ་གཟེངས་བསྟོད་དང་བྱ་དགའ་སྤྲོད་དགོས་པ་མ་ཟད། སྲིད་ཇུས་དང་། རྣམ་གྲངས། མ་དངུལ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས། ལེགས་སྐྱེས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་འབུལ་མཁན་ཚན་པ་དང་མི་སྒེར་ལ་གཟེངས་བསྟོད་དང་བྱ་དགའ་སྤྲོད་དགོས།
ལེའུ་བདུན་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མཉམ་སྒྲུབ།
དོན་ཚན་ཞེ་ལྔ་པ། བཟོ་ཚོཌ་དང་། གུང་གཞོན་སྡེ་ཚོགས། བུད་མེད་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས། རིག་རྩལ་ལྷན་ཚོགས། བཟོ་ཚོང་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས། སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས། ཚན་རིག་མཐུན་ཚོགས། ནང་བསྟན་མཐུན་ཚོགས། དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་མཉམ་འབྲེལ་ལྷན་ཚོགས། རྒྱ་གྲམ་དམར་པོའི་ཚོགས་པ་སོགས་སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་པས་ངེས་པར་དུ་རང་སོ་སོའི་ཁྱད་ཆོས་དང་ལེགས་ཆར་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་པ་ཁག་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པའི་ནང་ཞུགས་རྒྱུ་སྐུལ་སློང་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ཞེ་དྲུག་པ། མཐོ་རིམ་སློབ་ཆེན་སློབ་གླིང་དང་། ཚན་ཞིབ་ཁང་། རིག་གཞུང་ཚོགས་པ་སོགས་སློབ་གསོའི་ཚན་ཞིབ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་དང་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་ཁོར་ཡུག་འགྱུར་ལྡོག་གི་རྐྱེན་རྩ་སོགས་ཐད་ཀྱི་རིག་ཚན་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུར་ཤུཌ་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་འབྲེལ་ཡོད་ཚན་ཞིབ་འབྲས་བུ་དངོས་སྒྱུར་ཉེར་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུར་སྐུལ་སྤེལ་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ཞེ་བདུན་པ། རླུང་འཕྲིན་དང་། བརྙན་འཕྲིན། ཚགས་པར་དུས་དེབ། དྲ་རྒྱ་སོགས་སྤྱི་པའི་སྨྱན་སྦྱོར་གྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུའི་ཐད་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་གླེང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། སྤྱི་ཕན་གྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུར་གླེང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་ཞིག་གཏོད་དགོས།
རང་སྨྱན་སྦྱོར་གྱིས་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་རྒྱུ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པའི་ནང་ཞུགས་རྒྱུར་སྐུལ་ལྕག་དང་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་རྒྱུ།
དོན་ཚན་ཞེ་བརྒྱད་པ། རིམ་ཁག་རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་དང་། ཁེ་ལས་བྱ་གཞག་ཚན་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་འབྱུང་འཕྲོད་ལྡན་པའི་ཉོ་སྒྲུབ་བྱེད་པ་དང་། ནུས་རྒྱུ་བསྲི་ཚགས་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་བསྡུ་རུང་བའི་འབྱུང་འཕྲོད་ཐོན་རྫས་དང་། སྒྲིག་བཀོད། སྒྲིག་ཆས་བཅས་སྔོན་དུ་ཉོ་སྒྲུབ་དང་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་འབྱུང་འཕྲོད་བསྲི་ཚགས་ལྡན་པའི་གཞུང་ལས་བསྒྲུབ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ཞེ་དགུ་པ། རིགས་ཁག་གི་ཁེ་ལས་དང་ཁེར་རྐྱང་བཟོ་ཚོང་ཐེམ་དུད་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་ལྟ་བ་བཙུགས་ནས་ཁེ་ལས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་རིག་གནས་འཛུགས་སྐྱོང་བྱས་ཐོག སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ལེགས་བཅོས་བྱེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགན་འཁྲི་རང་རྟོགས་ངང་འཁུར་ཏེ། ཐོན་ཁུངས་གྲོན་ཆུང་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ། སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་བླང་བྱ་དེ་ཐོན་སྐྱེད་གཉེར་སྐྱོང་གི་ལྷུ་ཚིགས་ཁག་ནང་ཁྱབ་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ལྔ་བཅུ་པ། ཡུལ་སྐོར་ཞབས་ཞུའི་ལས་རིགས་དང་ཡུལ་སྐོར་བས་ངེས་པར་དུ་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་འོས་འགན་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་འགན་འཁྲི་སྒྲུབ་དགོས།
དོན་ཚན་ང་གཅིག་པ། ཡུལ་མི(གྲོང་མི)ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དང་སྡེ་ཁུལ་གྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུའི་ནང་དོན་དེ་ཡུལ་སྲོལ་དམངས་ཆིངས་དང་ཡུལ་མིའི་སྤྱི་ཆིངས་ནང་བཅུག་ནས་ཐོན་ཁུངས་གྲོན་ཆུང་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དར་སྲོལ་དང་བྱ་སྤྱོད་ཚད་ལྡན་ཅན་དུ་འགྱུར་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ང་གཉིས་པ། ཆོས་ལུགས་ཚོཌ་པ་དང་། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སློབ་གླིང་། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་གནས་བཅས་སུ་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ལ་བརྩི་སྲུང་ཞུ་རྒྱུ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུའི་ནང་དོན་དེ་དོ་དམ་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་ཁོངས་སུ་འཇུག་དགོས།
ལེའུ་བརྒྱད་པ། འགན་སྲུང་དང་ལྟ་སྐུལ།
དོན་ཚན་ང་གསུམ་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པར་ངེས་པར་དུ་ཁོར་ཡུག་གི་སྤུས་ཚད་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ལེགས་བཅོས་བྱེད་རྒྱུ་ལྟེ་བར་འཛིན་པའི་དམིགས་ཚད་འགན་འཁྲིའི་མ་ལག་འཛུགས་པ་དང་ཚགས་ཚུད་དུ་གཏོང་བ་དང་། གློ་བུར་དུ་ཐོན་པའི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་དོན་རྐྱེན་ལ་འཕྲལ་བསྟུན་དོ་དམ་དང་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་ཚགས་ཚུད་དུ་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་ལམ་ལུགས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ང་བཞི་པ། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་པའི་གྲོན་དངུལ་གཏོང་སྒོའི་ལམ་སྲོལ་བཙུགས་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་བའི་གྲོན་དངུལ་དེ་རིམ་པ་འདི་གའི་ནོར་སྲིད་སྔོན་རྩིས་ནང་འཇུག་དགོས། སྲིད་གཞུང་གིས་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་པ་དང་། ཁྲོམ་རས་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་ཐེ་ཞུགས་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་སྣ་མང་གཏོང་སྒོ་གཏོང་བའི་ལམ་སྲོལ་འཛུགས་པ་དང་ཚགས་ཚུད་དུ་བཏང་སྟེ། སྲིད་གཞུང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་མ་རྩ་མཉམ་འཇོག་བྱེད་པ་དང་། ཐོན་ལས་ཀྱི་མ་འཇོག་ཐེབས་རྩ་འཛུགས་པ། ཁོར་ཡུག་བཙོག་སྐྱོན་ལ་ཕྱོགས་གསུམ་པས་བཅོས་སྐྱོང་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱོད་རྒྱུར་སྐུལ་མ་བཏང་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མ་རྩ་སྐོང་འགུགས་ཀྱིས་ཐུན་མོང་ཐོག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པའི་ནང་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་ང་ལྔ་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་དར་སྤེལ་གཏོང་རྒྱུའི་མཉམ་ལས་ལམ་སྲོལ་བཟོས་ཏེ། ཞིང་ཆེན་དང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས། གྲོང་ཁྱེར་བཅས་དང་ཁུལ་ཁོངས་བརྒལ་བའི་མཉམ་ལས་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་དགོས།
དོན་ཚན་ང་དྲུག་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་བཀག་སྡོམ་བྱས་པའི་གསར་སྤེལ་ཁུལ་དང་། ཚད་བཀག་བཟོས་པའི་གསར་སྤེལ་ཁུལ་དང་གཙོ་གནད་སྐྱེ་ཁམས་ནུས་པ་ཐོན་ཁུལ་དུ་ནོར་སྲིད་ཀྱི་མ་དངུལ་སྒྱུར་སྤྲོད་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ། སྐྱེ་ཁམས་ལས་གནས་ཀྱི་ཁ་གསབ་སྲིད་ཇུས་ཚགས་ཚུད་དུ་གཏོང་བ་དང་། སྐྱེ་ཁམས་ལ་བརྟེན་ནས་དམངས་ཕྱུག་སྔོན་སྤེལ་ཁུལ་སྐྲུན་དགོས། ནགས་ཚལ་དང་། རྩྭ་ཐང་། འདམ་ར་བཅས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཕན་འབྲས་སྐྱོང་གསབ་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་གཏོང་བ་དང་། ཆུའི་སྐྱེ་ཁམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་སྐྱོང་གསབ་ལམ་སྲོལ་བཟོ་རྒྱུ་འཚོལ་ཞིབ་བྱས་ནས་ཆུ་བོ་དང་གཙང་པོ་ཆེ་གྲས་སུ་ཁུལ་ཁོངས་བརྒལ་བའི་སྐྱེ་ཁམས་སྐྱོང་གསབ་བྱེད་རྒྱུ་ཁྱབ་སྤེལ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། ཁྲོམ་ར་ཅན་དང་སྣ་མང་ཅན་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་སྐྱོང་གསབ་ལམ་སྲོལ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ང་བདུན་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་ཁོར་ཡུག་གི་ཡིད་རྟོན་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་འཛུགས་པ་དང་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་དངུལ་རྩའི་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་འབྱུང་འཕྲོད་ཡིད་རྟོན་དངུལ་བུན་དང་། འབྱུང་འཕྲོད་འགན་བཅོལ། འབྱུང་འཕྲོད་བུན་ལོར་སོགས་ཀྱི་དངུལ་རྩའི་ལས་སྒོ་འཕེལ་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུར་སྐུལ་མ་བཏང་སྟེ་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་ཤོར་བའི་བྱེད་སྤྱོད་ལ་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་བསླབ་སྡོམ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ང་བརྒྱད་པ། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་དེའི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་གྱིས་གལ་ཆེའི་སྐྱེ་ཁམས་ལས་གཞིའི་འཛུགས་སྐྲུན་རིགས་ལ་ངེས་པར་དུ་སྲིད་ཇུས་དང་། སྤྱོད་ས། མ་དངུལ་སོགས་ཐད་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་ང་དགུ་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་སྐྱོན་བཏང་བར་གུན་གསབ་སྤྲོད་པའི་ལམ་ལུགས་དང་། འགན་འཁྲི་བདའ་འདེད་གཏོང་བའི་ལམ་ལུགས། སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལྟ་ཞིབ་ལམ་ལུགས་བཅས་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཏེ་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་ལ་དོ་དམ་དང་ལས་གནས་ནས་བྲལ་སྐབས་རྩིས་བཤེར་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་དྲུག་ཅུ་པ། རླུང་འཕྲིན་དང་། བརྙན་འཕྲིན། ཚགས་པར་དུས་དེབ། དྲ་རྒྱ་སོགས་སྤྱི་པའི་སྨྱན་སྦྱོར་གྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་དང་། ཁེ་ལས་བྱ་གཞག་ཚན་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་པ་སོགས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་སྐྲུན་པའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བར་གླེང་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་དགོས།
རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་དང་། ཁེ་ལས་བྱ་གཞག་ཚན་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་རང་རྟོགས་ངང་གླེང་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྟ་སྐུལ་དང་ལེན་ཞུ་དགོས་པ་དང་། སྨྱན་སྦྱོར་ཐོག་ནས་གསལ་ཞུ་བྱས་པའི་གནད་དོན་རིགས་དུས་ཐོག་ཏུ་བརྟག་དཔྱད་ཐག་གཅོད་ཐུབ་པ་དང་། ཚུར་ལན་སྤྲོད་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་རེ་གཅིག་པ། རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་ལོ་ལྟར་རིམ་པ་དེ་གའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ནམ་ཡང་ན་དེའི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་པའི་ལས་དོན་གྱི་གནས་ཚུལ་སྙན་སེང་ཞུ་དགོས་པ་དང་། ཁྲིམས་བཞིན་ལྟ་སྐུལ་དང་ལེན་ཞུ་དགོས།
རྫོང་རིམ་ཡན་གྱི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་དང་དེའི་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཐད་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་ལག་བསྟར་བྱས་ཚུལ་ལ་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་རྒྱུར་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་ལས་དོན་ལ་ལྟ་སྐུལ་བྱེད་པར་ཤུགས་སྣོན་བརྒྱབ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་ལས་དོན་སྐུལ་སྤེལ་དང་དོན་འཁྱོལ་བྱས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་བཤེར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་རེ་གཉིས་པ། མི་དམངས་ཁྲིམས་ཁང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་འདྲི་གཅོད་ལམ་སྲོལ་འཐུས་སྒོ་ཚང་དུ་བཏང་ནས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་གྱོད་གཞིའི་རིགས་ལ་ཁྲིམས་བཞིན་འདྲི་གཅོད་དྲང་གཞག་བྱེད་དགོས། ཞིབ་དཔྱོད་ལས་ཁུངས་དང་ཁྲིམས་བཅད་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་འཛོམས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་བཤིག་བཏང་བའི་གྱོད་གཞིར་སྤྱི་ཕན་གྱི་གཏུག་བཤེར་བྱེད་པ་དང་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་སྤྱི་པའི་ཁེ་ཕན་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་དགོས།
དོན་ཚན་རེ་གསུམ་པ། སྤྱི་དམངས་དང་། ཁྲིམས་ཚན། དེ་བཞིན་སྤྱི་ཚོགས་རྩ་འཛུགས་གཞན་དག་བཅས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་ལས་དོན་ལ་ཁྲིམས་བཞིན་གྲོས་འཆར་འདོན་པ་དང་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་པའི་དབང་ཆ་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་དང་དེའི་ལས་བྱས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་ལས་དོན་ཁྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་འགལ་དང་འགན་འཛོལ་ཤོར་བའི་བྱེད་སྤྱོད་ལ་ཞུ་འབུལ་དང་། ཐེར་འཛུགས། དེ་བཞིན་ཐེར་འདོན་བཅས་བྱེད་དགོས་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུར་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་བའམ་ཡང་ན་གཏོར་བཤིག་གཏོང་བའི་བྱེད་སྤྱོད་རིགས་བཀག་འགོག་དང་ཐེར་འདོན་བྱེད་དགོས།
ལེའུ་དགུ་པ། བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་འགན་འཁྲི།
དོན་ཚན་རེ་བཞི་པ། རྒྱལ་ཁབ་ལས་ཁུངས་དང་གཞུང་ལས་པར་གཤམ་གསལ་གྱི་བྱེད་སྤྱོད་གང་རུང་ཞིག་ཡོད་ཚེ། འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཡོ་བསྲང་བྱེད་དུ་འཇུག་རྒྱུ་དང་བརྡ་ཁྱབ་བཏང་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་རྒྱུ། ཐད་ཀའི་གཙོ་འགན་འཁུར་མཁན་དང་ཐད་ཀའི་འགན་འཁྲི་ཡོད་མཁན་གཞན་དག་ལ་ཁྲིམས་བཞིན་ཆད་པ་གཅོད་རྒྱུ་དང་། ཉེས་གསོག་གི་ཚད་ལ་སླེབས་ཚེ་ཁྲིམས་བཞིན་ཉེས་དོན་གྱི་འགན་འཁྲི་བདའ་འདེད་གཏོང་རྒྱུ་སྟེ།
(གཅིག) རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་འཆར་འགོད་ལ་རང་དགར་འགྱུར་བ་བཏང་བའི་རིགས་དང་།
(གཉིས) རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་དམིགས་ཚད་འགན་འཁྲི་དོན་འཁྱོལ་མ་བྱས་པའི་རིགས།
(གསུམ) ཁྲིམས་བཞིན་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་བསྐྲུན་པའི་ཆ་འཕྲིན་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱེད་དགོས་ཀྱང་དུས་ཐོག་ཏུ་ཡོངས་བསྒྲགས་མ་བྱས་པའམ་ཡང་ན་མི་བདེན་རྫུན་སྒྲིག་བྱས་པའི་རིགས།
(བཞི) ལུགས་མཐུན་གྱི་རྒྱུ་མཚན་མེད་པར་ལྟ་སྐུལ་དང་ལེན་མ་ཞུས་པའི་རིགས།
(ལྔ) རང་འགན་སྣང་མེད་དུ་འཇོག་པ་དང་། འགན་དབང་གང་བྱུང་དུ་སྤྱོད་པ། ཉེར་ཕྱོགས་གཡོ་ཟོལ་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་བྱེད་སྤྱོད་ཡོད་པའི་རིགས། (དྲུག) སྲོལ་ཡིག་འདིའི་གཏན་འབེབས་ལས་འགལ་བའི་བྱེད་སྤྱོད་གཞན་དག་ཡོད་པའི་རིགས་བཅས་སོ།
དོན་ཚན་རེ་ལྔ་པ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཤེས་དཔལ་གྱི་མཐོ་ས་བསྐྲུན་རྒྱུར་ཤུགས་རྐྱེན་བཟོས་པའམ་ཡང་ན་གནོད་འཚེ་བཏང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་གཏོར་སྐྱོན་ཕོག་པའི་རིགས་ངེས་པར་དུ་ཁྲིམས་བཞིན་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གཏོར་སྐྱོན་བཏང་བའི་གུན་གསབ་འཇལ་འགན་འཁུར་དགོས། བདེ་འཇགས་དོ་དམ་དང་འགལ་བའི་བྱེད་སྤྱོད་རིགས་ལ་ཁྲིམས་བཞིན་བདེ་འཇགས་དོ་དམ་གྱི་ཆད་པ་གཅོད་དགོས། ཉེས་གསོག་གི་ཚད་ལ་སླེབས་ཚེ་ཁྲིམས་བཞིན་ཉེས་དོན་གྱི་འགན་འཁྲི་བདའ་འདེད་གཏོང་དགོས།
དོན་ཚན་རེ་དྲུག་པ། སྲོལ་ཡིག་འདིའི་གཏན་འབེབས་ལས་འགལ་བའི་བྱེད་སྤྱོད་རིགས་ལ་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ཁྲིམས་སྲོལ་ནང་ཆད་གཅོད་ཀྱི་གཏན་འབེབས་ཡོད་ཚེ་གཏན་འབེབས་དེ་བཞིན་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས།
ལེའུ་བཅུ་པ། ཞར་བྱུང་།
དོན་ཚན་རེ་བདུན་པ། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ངེས་པར་དུ་སྲོལ་ཡིག་འདིར་གཞིགས་ཏེ་ལག་བསྟར་བྱ་ཐབས་བཟོ་དགོས།
དོན་ཚན་རེ་བརྒྱད་པ། སྲོལ་ཡིག་འདི་2021ལོའི་ཟླ་5ཚེས་1ཉིན་ནས་བཟུང་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ།
版权所有 中国藏学研究中心。 保留所有权利。 京ICP备06045333号-1
京公网安备 11010502035580号
