藏文历史公文与其他应用文一样，有自己独有的和较为完整统一的一套公文程式。这种程式大体由标题、正文以及公文独有的抬头制度三部分构成。其中，关于标题的翻译问题已另文具体说明。本文主要论述有关藏文历史公文档案程式之二“正文”的翻译问题。藏文历史公文档案的正文作为公文组成成分的重要内容，系该公文的主体。正文部分一般是一文一事，它是收文对象去办理（或指示）的具体事情。它使办事者对于事件一目了然，及时了解和把握需要承办的事情，使公务有条不紊，具有防止陈述事件的混乱性、确保内容的完整性等作用。藏文公文档案正文一般可以分为起首、事由和结尾三个部分，以下根据这三部分组成成分的先后顺序，分别说明其翻译问题。
一、起首
（一）解起首的各个组成成分
藏文历史公文档案正文的起首是对该档案的主客体、文件性质和引起下文语词的一种陈述，内容一般具备主体、客体、文种和提示事由的语词四部分，也即，起着部分一般除了要清楚地表明陈述事件的发文者和受文对象外，还会点明文件的性质和提示下文的语词。此起着部分的主客体和文件性质与档案标题包含的四要素中的主客体和文种指的是同样的内容。这种具备起首四要素的情况通常会出现在下级机关或人员呈给上级机关或人员的公文中，也即上行文中。例如：ལུགས་གཉིས་གོང་མ་ཁྲིམས་བདག་རིན་པོ་ཆེའི་ཞབས་དྲུང་དུ། ནག་ཆུ་འགོ་པ་སྦྲེལ་པོ་གཉིས་དང་དམངས་ཡོངས་མགྲིན་གཅིག་ནས་སྙན་ཞུ་འབུལ་སྙིང་དུ།这是一份藏文公文档案的起着部分，这个起着既具备发文对象ལུགས་གཉིས་གོང་མ་ཁྲིམས་བདག་རིན་པོ་ཆེ།，也即“执掌二律法规之法王仁布钦”，也具备发文者ནག་ཆུ་འགོ་པ་སྦྲེལ་པོ་གཉིས་དང་དམངས་ཡོངས།，也即“卑职那曲头人及百姓”、文件的性质སྙན་ཞུ།也即“报告”和提示下文事由的语词འབུལ་སྙིང་དུ།也即“要义如下”。这是一个具备以上四要素的起着的例子，属于上行文。有些下行文，也即上级机关发给下级机关或人员的藏文公文档案的起着，一般只点明发文对象、文种和提示下文的语词。例如：ནག་ཆུ་ཨོ་ཏོག་དགོན་འདུས་སྤྱི་ལས་སྣེ་དང་བཅས་ཐུན་མོང་ལ། ཐོ་དོན།这是文中未说明的上级机关“噶厦”发给下级属民“那曲奥多寺众僧和众执事”的“饬文”，其提示性语词为“内容如下”。无论上行文还是下行文，起着中的提示下文的语词འབུལ་སྙིང་དུ།或者ཐོ་དོན།之类引出和连接后文事由部分的语词一般都会具备。
有些上行文，也即下级机关或人员发给上级机关或人员的藏文公文档案，相对于下行文的起首稍显复杂，因为此类公文正文的起首部分的主体和客体往往会连带有一些表修饰的成分，这些修饰成分中，又会连带有几层的修饰或领属关系。其中，作为发文对象的客体的修饰语词一般在客体名称的前面，它是发文者对该上级的身份或地位的认同和尊敬，是下级敬献给上级的吉祥礼赞之词。主体也即发文者携带的修饰语词一般是谦词，表达的是下级因为叨扰上级而怀持的一种诚惶诚恐的心态，其内容一般在主体名称之后，提示性语词之前。主客体的修饰语词有时会层层递进，一环扣一环，表现出叠加繁杂的形态。因此，分析时需要特别注意将前后语意联系起来。例如：ལྷར་བཅས་འགྲོ་བ་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་བའི་རྒྱལ་ཚབ་ཁྲི་ཆེན་ནོ་མིན་ཧན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཞབས་སྟེགས་གསེར་གྱི་འཁོར་ལོ་རྣམ་པར་བཞད་པ་རིན་པོ་ཆེའི་དྲུང་དུ། གུས་འབངས་ནག་ཆུ་ཁུལ་གཞུང་སྒེར་ཆོས་བཅས་ངན་ཧྲུལ་མགྲིན་གཅིག་ནས་ཕྱག་བཅས་དངོས་གནས་བཟོས་བྲལ་གྱི་སྙན་ཞུ་ཐུང་ཙམ་མི་འབུལ་མཐུ་མེད་ལ་རྣམ་མཁྱེན་ཆོས་ཀློང་ཆེན་པོ་སྐད་ཅིག་ཙམ་རྙོག་པ་མི་མངའ་བ་མཁྱེན་མཁྱེན་ཞུ་གསོལ་དུ།这是一个相对冗长的正文起首部分，此起首不但具备主体、客体、文种和提示性语词四个中心要素，而且主体和客体同时还携带有一连串的修饰语词，这些修饰语词与被修饰成分互为一体，相铺相成，共同构成起首各个组成成分的一部分，使该起首在表意的同时，读来庄重而不失雅致，内容上也是看似繁杂，却层次分明。通过理解分析，可以看出，此起首的主干部分，也即四要素应该是发文者下级“那曲地区官府、贵族、寺庙偕全体贫苦百姓”上呈给收文对象上级“诺门罕”的一份“报告”文件，其提示引出下文事由的语词为“ཞུ་གསོལ་དུ།”，也即“呈禀如下”。
有些诸如谕旨、法旨等的下行文虽然同样具备主客体等以上四部分，但是作为发给下级的文件，受文对象一般不带有修饰语词。例如：ཚེ་རིང་གནམ་གྱི་ཤེ་མོང་ལས་སྟོབས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོས་པན་ཆེན་ཨེ་ཏོ་ནིར་ཕབ་པར།这是皇帝发给班禅额尔德尼的一件谕旨的起首，其受文对象班禅额尔德尼简单点出，不带有任何修饰语词，其内容为：“奉天承运皇帝敕谕班禅额尔德尼”。其次，有些通告、饬令等的起首，只点明受文对象和文种，其受文对象数量不一，依情况而定。例如：ལྷ་ས་ནས་མེ་དྲོ་གོང་མཁར། འཇོམ་མདའ། ལྷ་རི། རྗེ་མདུན། དར་རྫོང་། ཤོ་མདོ། ལྷོ་རྫང་། རི་བོ་ཆེ། ཆ་བ་མདོ། བྲག་གཡབ། རྨར་ཁམས་བཅས་འམ་བར་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་ཁག་དང་རྫོང་གཞིས། མཛོད་པ། བཅས་རང་ཁུངས་མགོ་པ། སྤྱི་དམངས་བཅས་ཡོངས་ལ་བཏང་དོན།这是噶厦发给下级的须知事项，其受文对象下级不只一个，也即其意为：“拉萨至墨竹工卡、江达、拉日、结墩、塔尔宗、硕般多、洛宗、类乌齐、昌都、察雅、芒康之沿途各基巧及宗谿、佐巴及其所属头人和百姓等知晓”。
此外，有些起首内容中还会简单点明文件签发的事由，也即提示性笼统地表明发文的原因。因此，这也是补充完善标题内容时，有时只需简单阅读文件正文起始部分就可大概确知标题各要素内容的原因所在。当然，这种情况在藏文公文档案中为数不多，不具备普遍意义。例如：བཀའ་ཤག་ནས་བཀའ་དགོངས་བཞིན་དུ་སྣམ་ཕྲུག་དུས་ཐོག་ཏུ་བསྐྱལ་དགོས་པ་བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོར་བཏང་བའི་བརྡའི་སྙིང་དོན་དུ།这个起首不仅具备主体、客体、文种，而且还简洁说明了该文件发出的原由。也即这个起首已经点明了标题需要具备的四个要素，这四要素依次列出分别为：“噶厦”、“札什伦布”、“饬令”、“按照令文之意及时运送氆氇事”。当然，起首中罗列出的内容与标题的各要素相比，其成分的修饰语词会相对多一些，并详细和繁杂一些。
（二）起首各个组成成分的翻译
藏文历史公文档案的起首内容如前所述，一般包括主体、客体、文种以及对主客体的修饰语词和提示下文事由的语词。因此，翻译藏文公文档案起首部分时，把握好以上各个组成成分的内容和顺序，理清各个组成成分修饰语词的语法关系是很重要的。其中，作为起首组成部分的主体、客体和文种的具体详细的翻译方法与上文“标题”中提及的主客体和文种的翻译方法是相同的，因此不再复述。这里主要介绍起首中的修饰语和其叠加的修饰语词、提示下文的语词以及起首各组成成分在译人语表述中的叙述方式和格式等问题。再来看上例：ལྷར་བཅས་འགྲོ་བ་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་བའི་རྒྱལ་ཚབ་ཁྲི་ཆེན་ནོ་མིན་ཧན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ཞབས་སྟེགས་གསེར་གྱི་འཁོར་ལོ་རྣམ་པར་བཞད་པ་རིན་པོ་ཆེའི་དྲུང་དུ། གུས་འབངས་ནག་ཆུ་ཁུལ་གཞུང་སྒེར་ཆོས་བཅས་ངན་ཧྲུལ་མགྲིན་གཅིག་ནས་ཕྱག་བཅས་དངོས་གནས་བཟོས་བྲལ་གྱི་སྙན་ཞུ་ཐུང་ཙམ་མི་འབུལ་མཐུ་མེད་ལ་རྣམ་མཁྱེན་ཆོས་ཀློང་ཆེན་པོ་སྐད་ཅིག་ཙམ་རྙོག་པ་མི་མངའ་བ་མཁྱེན་མཁྱེན་ཞུ་གསོལ་དུ།该起首不仅具备主体“那曲地区官府、贵族、寺庙偕全体贫苦百姓”，也具备客体“诺门罕”、文种“报告”和提示引起下文事由的语词“呈禀如下”。而且，其主体和客体的修饰语词也一应俱全。其中，主体“诺门罕”的修饰语词为“众生之护佑”和“摄政”，主体“诺门罕”的叠加修饰语词，也即“宝座”的修饰语词为“金轮仁布钦”。客体部分的修饰语词为谦词，也即“愿遍知宽宏法界，勿稍搅扰，明鉴，明鉴。”以上这些相互关联的主客体语词和修饰词句在藏文原句中有机地组合在一起，共同构成了上例这个具备各个要素的藏文公文起首。翻译时，译者首先需要分辨清楚起首各个组成部分和各组成部分相互的关系，然后确定和整理原文各组成成分的译入语词，接着思考如何按照汉文语序先后组合连接这些语词了。当译者思考译人语的语序，也就是在思考译人语语言的表达方式时，应充分考虑到汉文公文起首内容的表述格式，此外，汉文表述中表达一定意义的不可或缺的标点符号的标示法也是需要特别注意的重要内容之一。
标点符号在汉文表述中至关重要，有的标点符号甚至可以代替某些藏文虚词和连词，比如上例中表示承接下文和指示性的藏文虚词དུ就可以用汉文标点符号冒号“：”来表示；其次，在汉文公文中，起首部分的表述格式大体与汉文书信体相仿，也就是说，汉文起首中的发文对象一般顶格写在首行，并以冒号引出下文，而发文者及其他的起首内容则下一行空两格进行表述。因此，以上例文通过分析整理并用汉文进行表述时，则会成为以下的语句和格式：
“诸天及众生之护佑，摄政大诺门罕之宝座金轮所具仁布钦尊前：
卑职那曲地区官府、贵族、寺庙偕全体贫苦百姓，实属无奈不得不一同跪呈短文报告，愿遍知宽宏法界，勿稍搅扰，明鉴，明鉴。呈禀如下：”。
此外，藏文语句中表从属关系的助词“གི་ཀྱི་གྱི་འི་ཡི”和汉语中表从属关系的“的”在语句表述中都极为重要，但是当句子能清楚表达意义时，两者的助词也都会视情进行省略不记。需要清楚的是，藏汉两种语言在表达过程中，对于何时省略助词何时不能省略助词的情况则大不相同，因此，不能因为藏文原文中有多少助词，在汉文译文中也同样照搬过来，或者，藏文原文中删减了助词，汉文中也同样不加助词，两者都需要根据各自语句表达精炼的需要视情添加或者删减。举个简单的例子，比如上例起首中客体的修饰语词“金轮所具仁布钦尊前”，此部分语词按照藏文原文“གསེར་གྱི་འཁོར་ལོ་རྣམ་པར་བཞད་པ་རིན་པོ་ཆེའི་དྲུང་དུ”来一一对应译出应加上“གྱི”和“འི”两个助词，汉译应为“金之轮所具仁布钦之尊前”，如此表达，虽意义仍在，但语句显得冗长繁琐，为精炼起见，汉语中两者可简略不译。
其次，藏文公文档案起首中，有些主客体的名称是被一些固定的修饰语词所替代的，也就是说主客体的名称有一些特定的语词，译者若不了解藏文档案的这一特点，理解原文时也会有不知所云之感。比如：དཔལ་ལྡན་ས་སྐྱོང་མི་དབང་ཆོས་རྒྱལ་ཆེན་པོ།汉意为“具足吉祥护佑地方之人主大法王”，此特指ས་དབང་མི་རྗེ།也即“护佑地方之人”；ཞབས་པད།汉意为“莲足”，它在藏文起着句中若单独指受文对象，则其意特指“噶伦”；而སྦུག་ཏུ།以及གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ།和གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཅིང་གཟིགས་པ།其汉意分别为“内府”、“至上大护佑”和“遍知遍见至上护佑法王”，其三种不同的语词却特指同一个对象，也即“达赖喇嘛”。从忠于原文的翻译原则来说，将以上原文按照字面意思一一译成汉文固然没有错误，但是，作为历史档案资料，译者首先需要考虑的是如何将原文意义清晰、准确、恰当地转换成译入语，使译入语读者一看便明白其意，因此，翻译此类特定语词时，译者可直接将其代指的名称译出便可以。但有些修饰语词如前所述，是主客体的修饰语词，也即是某个特定语词的修饰语词，这类语词仍需一一译出。例如：ལྷར་བཅས་སྲི་ཞིའི་གཙུགས་རྒྱན་སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཅིང་གཟིགས་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་གངས་ལྗོངས་བསྟན་འགྲོའི་ཕན་བདེའི་སྲོག་ཤིང་ཁྲི་ཟུར་ཡོངས་འཛིན་ཧོ་ཐོག་ཐུ་ཆེན་པོ་ལྷན་རྒྱས་པའི་ཞབས་པད་གསེར་ཁྲི་མངོན་དྲུང་དུ། སྒོ་གསུམ་གུས་པ་དགའ་ལྡན་སྤྱི་སོ་དང་གྲ་ཚང་གོང་འོག་གཉིས་ཀྱི་བླ་མ་ལས་སྣེ་མགྲིན་གཅིག་ནས་ཕྱག་དང་བཅས་ཏེ་གསོལ་བ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་འདེབས་པའི་སྙིང་པོར།”该例句中的客体གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཅིང་གཟིགས་པ།也即“达赖喇嘛”和客体的另一个中心语词ཧོ་ཐོག་ཐུ་也即“呼图克图”，两者前面都有几个叠加的修饰语词，这种语词作为限定修饰词需要直接译出，其翻译方法前面已有介绍。因此，以上此起首例文的汉译应为：“含诸天在内之涅槃顶饰达赖喇嘛和雪域佛众利乐之核心卸任赤巴经师大呼图克图莲足金座尊前：卑甘丹寺基索和上下二札仓之喇嘛、执事共同敬叩呈祈事由：”。
藏文公文档案起首的内容有多有少，如上所言，有的既具备主体、客体、文种和提示事由的语词四个组成部分，也带有很多修饰语词，而有的起首既不具备这四个组成部分，也不带有修饰语词，较为简单。但是无论起首内容繁简与否，翻译时，译者一般都需依次理清起首各组成部分及其修饰语词之间的关系，了解藏文档案固定的一些特指语词，并遵循一定的汉文公文的表述语序和格式。
二、事由
事由是正文的核心部分，它是发文者发出该文的中心原由，是对标题中提及的事由部分的详细叙述，也是内容繁杂、结构层次和语法关系较为复杂的部分。此部分内容牵涉到的文化面广，可以说从政治经济、军事外交、宗教艺术、语言文字、天文地理、民俗风情等无所不包，也就是说，它的内容涵括了甘丹颇章政权时期藏族人民生存活动的各个方面。因此，在翻译此相关内容时，译者如实了解和积累藏族生活中的有关政治制度、宗教信仰、语言习惯、风俗风貌等相关知识是非常重要的。从内容上看，该部分牵涉的主要是一些文化基础知识的累积工作，因此，不一一说明其翻译问题。以下主要从事由部分的结构要素、关键语词和如何断句等角度谈谈其翻译问题。
藏文历史档案事由部分的结构一般可以概括为原因、依据、引申、归结四个部分，其内容陈述的顺序一般是先须叙由，次而叙案，复次申述，最后结论。其中，“原因”是指发文者简明点出发出此文的理由，其固定的关界语一般有“……སྐོར་ལ”“……དོན་དེའི་ཆེད་དུ”，此两者多用于下行文和平行文里，“……བཀའ་ཡིག་སྤྱི་ཕེབས་དོན་སྨིན་དུ”和“……སྙན་ཞུ་འབུལ་དོན་དུ”一般用于上行文，跟这些藏文固定语词相对的汉语语词有“关于……事”、“为……事”，下行文有“为令遵事”，平行文有“为咨行事”，上行文有“为呈请事”等，以上藏文句式一般以藏文虚词སུ་ར་རུ་དུ་ན་ལ་ཏུ来隔开。而在汉语译文中这些藏文虚词一般可断为句号，也可以标为冒号，断为句号是指为什么而行文，标为冒号则表示为什么事而行文如下，两种标法都是对的。此部分与起首中点明文种引出下文的“……བཀའ་དོན་དུ”“……ཞུ་དོན་དུ”虽用法和意义是相同的，都是为了援引接下来的问题，但前者主要是点出具体事件，并准备详细援引其原因，后者则是对总的问题的引出。
藏文历史公文叙述原因之后一般接着就会说明情况，也即前面所说的“依据”，也就是说为什么要行此文的依据，是根据法令呢，还是根据旧案或者根据事理等，“依据”部分也有一些固定的引据语，如བཀའ་ཕེབས་དོན་དུ། བརྫོད་དོན་དུ། བཀོད་དོན་དུ།也即汉文的“奉……开”、“据……称”、“案准……开”等，此为引叙上级、平级或下级机关来文的起首语。ཕེབས་པ།也即“奉”，是指奉行、承受，含有敬重之意。བརྗོད་དོན་ལ།也即“据”或“……称”，前者即依据，后者是说来文内容开列如下。དོན་དུ།也即“……开”或“……内开”，是说来文所述如下。藏文的引叙来文用词与前面相同，用的都是虚词སུ་ར་རུ་དུ་ན་ལ་ཏུ་，汉文的“称”、“开”之后皆用冒号，以示紧接引叙来文的内容，藏文和汉文这些语词的前面又常和文种连称，如藏文的“……བཀའ་དོན་དུ་”“……ཞུ་དོན་དུ་”，汉文的“令开”、“咨开”、“呈称”等，或者“奉……令内开：……”等。这里的依据部分，也即引据叙案的部分主要是指一些下行文，此类公文中一般还有上级指示性的文字内容，接着继续叙述发出此文的依据，以便下级遵照执行。翻译时，弄清楚这种转述关系，并将有关习惯套语译准是非常重要的。
引申，即申述，也就是所引并所依据的内容的具体叙述。此部分内容由引据语引导，并以后面的结转语，也即归结语收尾，其中间内容就是所申述的一个完整的内容，它是行文的依据和原因。翻译此内容时，译者首先就需要分清前后这两个引据和归结两部分的分界语，其次，就是理顺其内容各组成部分各自语句的句法关系了。
“转”是指结转语，也即结束前面引叙他文的内容，并转而引申出下文的用语。引申部分内容所述之事必有因，行文必有据，凡是节引在其中的内容都是因，所以，此转接语常与“因”相关，其常用的藏文语词有གོང་དོན་ལས། གོང་དོན་ལ་བརྟེན་ཏེ། རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཆེད་དུ།或དེ་ལ་བརྟེན་ཏེ།等，གོང་དོན་ལས། རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཆེད་དུ།的意义与汉语语词“等因”、“等情”相当，是关界语，གོང་དོན་ལ་བརྟེན་ཏེ། དེ་ལ་བརྟེན་ཏེ།与汉语的“奉此”、“据此”、“为此”等词语相当，是承转语，以上藏文语词的意思其实均与汉文的“等因奉此”、“等情据此”“等由准此”的意思是相同的，它们在公文中都起到承上启下的作用。如果引叙来文非止一处，则上面的藏文关界语会多出表示几个以上的复数词汇དེ་དག་，一般加在གོང་དོན་之后，成为གོང་དོན་དེ་དག་ལས། གོང་དོན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ཏེ།，同汉语的“各等因”“各等情”“各等语”相当。此外，藏文的“ཞེས་”“བཅས་”等词汇表示一段或一句归结内容的完结，常与以上归结语连用，并引出正文的结尾部分。当然，需要说明的是，虽然事由部分一般具备原因、依据、引申、归结四个部分，但并非每个部分都清楚标示有关界性的固定语词，许多情况下，还需要译者通过理解进行区分。
比如下例，这是达赖喇嘛的兄长益西诺布旺久获准公爵爵位事的一份文书抄件，篇幅不多，抄录如下：ཐུང་དྲི་ཁྲི་བཞུག་（བཞུགས་）ལྔ་པའི་ཟླ་༡ཚེས་༢༣ཉིན་བཀའ་མཆན་ཕྱིར་ཕེབས་སུ་ཅུན་ཇི་བློན་ཆེན་མཆོག་ནས་མན་ཇུའི་ཡི་གེའི་ཐོག་བཀའ་ཡིག་ཕེབས་པ་རྒྱ་ཡིག་དུ་བསྒྱུར་བ་ཐུང་དྲི་ཁྲི་བཞུག་（བཞུགས་）བཞི་པའི་ཟླ་༦ཚེས་༡༡ཉིན་བཀའ་ཡིག་ཕྱིར་ཕེབས་སུ་ཁངས་ཁལ་སྦྱོར་ཁང་ནས་ཞུ་གསལ་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་སྤུན་རྒན་པར་གུང་གི་ཆོ་ལོ་ཞུ་རྒྱུའི་སྐོར་ལ་བོད་སྡོད་བློན་ཆེན་ནས་གསེར་སྙན་སྐྱར་（བསྐྱར་）སྒྲོན་བྱུང་བར་དེངས་（དེང་）སྐབས་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་སྐུ་འཕྲེང་（ཕྲེང་）བཅུ་གཉིས་པའི་ཡབ་གུང་ཕུན་ཚོགས་ཚེ་དབང་ནད་ཀྱི་（ཀྱིས）འདས་ཚབ་གུང་གི་ཆོ་ལོ་དེ་བཞིན་ཏཱ་ལའི་བླ་མའི་སྤུན་རྒན་པ་ཡེ་ཤེས་ནོར་བུ་དབང་ཕྱུག་ལ་བརྒྱུད་འཛིན་གསོལ་རས་སྩལ་ཡོད་པ་འདི་ག་སྦྱོར་ཁང་ནས་བཀའ་དོན་ལ་རྩི་འཇོག་ཞུ་ལུགས་ཡོང་བ་གྱིས་ཞེས་བཀའ་ཡིག་སྤྱི་ཕེབས་དགོངས་དོན་ལྟར་གནས་ཚུལ་གནང་འབྱོར་བྱུང་བ་བཅས། དེའི་ཆེད་ཡི་གེ་འདི་བཞིན་ཕུལ་བ་སྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ཐུགས་ཞིབ་གྱི་（གྱིས་）འཕྲལ་དུ་བཀའ་དོན་ལ་རྩི་འཇོག་ཞུ་ལུགས་དགོས་པའི་བཀའ་ཁྱབས་གནང་ལུགས་ཡོད་པ་ཞུ། ཐུང་དྲིའི་ཁྲི་བཞུགས་ལྔ་པ་མེ་སྟག་ཟླ་༡ཚེས་༢༨ལ།这份文书抄件直接说明了文件的事由，原因、依据、引申、归结等内容，结构相对清楚。全文汉译如下：“奉军机大臣于同治五年一月二十三日所批满文饬文之汉译件悉，同治四年六月十一日批复令开：关于‘况库’衙门禀称达赖喇嘛之长兄请赐‘公’之爵位事，经驻藏大臣复呈。而今，第十二世达赖喇嘛之父公平措次旺病故，其‘公’之爵位赐给达赖喇嘛之兄长益西诺布旺久继承。该地衙门应遵旨等一如复旨之意合理遵循执行。等语，须奉令遵行，等因。为此，特此呈文，祈请达赖喇嘛思量并即遵旨安排。同治五年，火虎年一月二十八日。”这份文件中有多层引据，其中黑体文字都是按照藏文原意翻成的相应的关界语词，从“奉……悉”到“令开”，是为第一层依据和引述语词，从“关于……事”为正文的原因部分，紧接着所述之事以“复呈”之词说明其依据之来源，紧接着引申正文所述内容，并由“等语”收尾，以“等因”“为此”作为归结，并引出下文。其间内容层层照转，固定语词相对多，译者在翻译时，必须先搞清楚它们的承转关系和关界语含义，才能对各层次出现的标志性语词进行标点断句。事由部分由于篇幅原因，不再一一例举说明。
三、结尾
结尾是藏文历史公文档案正文内容中的最后的组成部分，也是一份完整档案的最后的结束部分。结尾部分反映的是文件内容最后需要集中表示的一个意思，通过事由的陈述，最后得出结论后的一个方向和去处，是最后结尾处完成主要叙述内容后的归结段。结尾部分的内容与前面事由部分的结转内容息息相关，并由结转语词དེ་ལ་བརྟེན་ཏེ།也即“为此”等引出，与前面的内容相铺相成，不可分割。此部分内容亦有一些专门的用语。比如གོང་དོན་ལྟར་ཡོང་བ་བགྱིས། བླང་དོར་ཚུལ་བཞིན་ཡོང་བ་བགྱིས། མཁྱེན་མཁྱེན། གསོལ་བ་འདེབས་པ་ལགས། བཀོད་ཁྱབས་ཡོང་བ་བགྱིས། འཕྲལ་དུ་བཏང་དགོས་等，汉文的也有“奉令遵行”、“合理取舍”、“明鉴、明鉴”、“勿稍延误”、“切切”、“谨呈”、“所有……缘由”、“理合……”、“此令”“谨奏”等。比如上例的དེའི་ཆེད་ཡི་གེ་འདི་བཞིན་ཕུལ་བ་སྐྱབས་མགོན་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ཐུགས་ཞིབ་གྱི་（གྱིས་）འཕྲལ་དུ་བཀའ་དོན་ལ་རྩི་འཇོག་ཞུ་ལུགས་དགོས་པའི་བཀའ་ཁྱབས་གནང་ལུགས་ཡོད་པ་ཞུ།，也即“为此，特此呈文，祈请达赖喇嘛思量并即遵旨安排。”从དེའི་ཆེད་也即“为此”开始，引出了引叙上级来文内容的人用来表示引叙结束，应如何办的意见的内容。
此外，档案的结尾部分有时还包括时间、地点、发文人、印章等内容，但这些内容并非藏文公文必备的结尾内容，它们时有时无，翻译时需要将这一部分如实译出。例如དེའི་ཆེད་དུ། སེར་སྨད་རྒྱང་དྲུང་ནོར་བུ་ཚེ་རིང་ནས་ཤིང་འབྲུག་ཟླ་ཚེས་ལ་ཕུལ།这是某份档案最后的结尾部分，汉译为“为此，色麦江仲罗布次仁于木龙年之呈文”。此结尾部分包括发文者、发文时间；比如上例中的最后一句ཐུང་དྲིའི་ཁྲི་བཞུགས་ལྔ་པ་མེ་སྟག་ཟླ་༡ཚེས་༢༨ལ།，也即“同治五年，火虎年一月二十八日。”只是点出了时间。印章表示的是主体，也即发文者。达赖喇嘛令文一般盖有达赖喇嘛私章，噶厦令文一般不会在起着点明发文者，而是在文末盖噶厦印章，摄政呈文一般会在文章末尾盖摄政印章等。因此，翻译时，译者必须将此一内容转达给译语读者，也即以译者的身份加括号说明盖有印章之事。此部分内容对于补充正文中没有点明发文者的标题内容时是不可或缺的。
（文章引用的例句，主要从中国藏学出版社出版的《元以来西藏地方与中央政府关系史料汇编》（清代）、西藏自治区档案局（馆）内部刊物《西藏档案》和尚未出版发行的《清代西藏地方档案文献选编》中集得。文章中的例文具有一定的代表性。历史档案较之一般历史文献有一定的特殊性，故例文意义只在说明标题翻译方法。特此说明。）
——————————————————————
[参考文献]
[1]多杰才旦．元以来西藏地方与中央政府关系史料汇编（清代）[M].北京：中国藏学出版社，1994．
[2]冯绍霆．档案编研工作基础[M].上海：交通大学出版社，1995.
[3]梁毓阶．档案史料编纂学[M].上海：复旦大学出版社，1990．
[4]张书才，等．档案工作实用手册[M].北京：高等教育出版社出版，1991.
[5]贺文宣．藏汉翻译教程[M]．北京：中央民族大学出版社，1995．
版权所有 中国藏学研究中心。 保留所有权利。 京ICP备06045333号-1
京公网安备 11010502035580号
